خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل کارورزی فقهی اصولی در رؤیت هلال

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل کارورزی فقهی اصولی در رؤیت هلال :

بعد از ملاحظه ادله مربوط به رؤیت هلال در کتاب شریف وسائل الشیعه؛ ج ؛ ص در باب سوم از ابواب احکام شهر رمضان «در باب أن علامه شهر رمضان و غیره رؤیه الهلال فلا یجب الصوم إلا للرؤیه أو مضی ثلاثین و لا یجوز الإفطار فی آخره إلا للرؤیه أو مضی ثلاثین و أنه یجب العمل فی ذلک بالیقین دون الظن » روایت آورده شده بود؛ که مدار حکم در بیشتر روایات مربوط به هلال؛ رؤیت می باشد اما سؤال اساسی و بنیادین در تبیین موضوع «رویت هلال» آن است که، رؤیت طریقیّت دارد و میان اسباب آن تفاوتی وجود ندارد یا آنکه رؤیت هلال موضوعیت دارد و منحصر در رؤیت با چشم غیر مسلح است؟

برای فهم این مسئله روایات دیگر را در کتاب شریف وسائل الشیعه؛ در باب سوم از ابواب احکام شهر رمضان مراجعه نمودم؛ ج ؛ ص «در باب أن علامه شهر رمضان و غیره رؤیه الهلال فلا یجب الصوم إلا للرؤیه أو مضی ثلاثین و لا یجوز الإفطار فی آخره إلا للرؤیه أو مضی ثلاثین و أنه یجب العمل فی ذلک بالیقین دون الظن » و ص «باب ثبوت رؤیه الهلال بالشیاع و بالرؤیه فی بلد آخر قریب » و ص «باب أنه لا عبره بإخبار المنجمین و أهل الحساب أنه یری» ص «باب أنه یثبت الهلال بشهاده رجلین عدلین و لا یثبت بشهاده النساء و مع الصحو و تعارض الشهادات یعتبر شهاده خمسین رجلا» باب أنه یثبت الهلال بشهاده رجلین عدلین و لا یثبت بشهاده النساء و مع الصحو و تعارض الشهادات یعتبر شهاده خمسین رجلا؛ از مجموع ادله شرعیه استفاده می شود؛ آنچه که در تحقق غرض مولا دخالت دارد یقین به ثبوت و رؤیت هلال است نه ظن و شک و گمان و نه هیچ چیز دیگری به بیان دیگر آنچه در ترتب حکم در این روایات نقش آفرینی دارد یقین به رؤیت هلال است و تنها یقین به رؤیت هلال معتبر است یعنی معیار و ملاک، یقین به حصول و تحقّق هلال است. برای روشن محل بحث لازم است ابتدا صورت های مختلف را مورد توجه قرار دهیم؛ در واقع یقین به رؤیت هلال به چهار صورت قابل تصوّر است.

چند گونگی و انواع و اقسام رؤیت هلال

صورت نخست: رؤیت هلال طریقیّت دارد و میان اسباب آن تفاوتی وجود ندارد.

صورت دوم: رؤیت هلال موضوعیت دارد و منحصر در رؤیت با چشم غیر مسلح است.

صورت سوم: رؤیت هلال موضوعیت دارد و منحصر در رؤیت با چشم غیر مسلح نیست.

صورت چهارم: رؤیت هلال طریقیّت دارد و میان اسباب آن تفاوت وجود دارد و منحصر در رؤیت با چشم غیر مسلح است به سبب رؤیت متعارف که تنها چشم باشد کفایت می کند.

صورت نخست و چهارم؛ بدون هیچ گونه مناقشه و بحثی هم از دیدگاه فقهاء قابل قبول است زیرا؛ مستفاد از ادله آنست که رؤیت طریقیت برای حصول یقین به حصول هلال است زیرا شهادت دو شاهد عادل یا علم شخصی، می تواند جایگزین آن شود.

لکن صورت دوم و سوم؛ با توجه به استظهارات از روایت به هیچ وجه صحیح نیست بلکه غیر قابل قبول است.

از میان دو نوع مقبول چندگونگی و اقسام به ارائه دلیل برای اثبات هر کدام می پردازیم سپس نتیجه را بیان می کنیم (چرائی ادله عقلی و نقلی و عقلائی)

به طور کلی در کلام فقهاء؛ سه دلیل اساسی برای اثبات صورت نخست یعنی؛ طریقیّت داشتن رؤیت هلال و عدم تفاوت میان اسباب آن، ابراز شده است «اطلاق؛ انصراف؛ استناد حقیقی رؤیت با ابزار و ادوات مستجده» لکن در این مجال به نقل مهم ترین و بنیادی ترین دلیل «اطلاق رؤیت هلال» می پردازیم زیرا از آنجا که تحقیق تفصیلی این بحث، خارج از حوصله و قلمرو این نوشته است به همین مقدار بسنده می شود انشالله در وجیزه بعدی به دلایل دیگر می پردازیم. برخی از فقهاء با تمسک به جریان اصاله الاطلاق و عموم در موضوعات مستحدثه در اثبات کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح «مسائل و مصادیق نوپدید؛ مستحدثه و مستجده در ازمنه متأخره» فتوا داده اند. رؤیت هلال طریقیّت دارد و میان اسباب آن تفاوتی وجود ندارد.

مسائل و مصادیق نوپدید

قائلین با تمسک به جریان اصاله الاطلاق و عموم در موضوعات مستحدثه در اثبات کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح «مسائل و مصادیق نوپدید؛ مستحدثه و مستجده در ازمنه متأخره» به تبیین و تقریر این موضوع می پردازم:

موضوعات نوپدید و جدید پنج نوع تصور دارد که عبارتند از:

– موضوعاتی که در زمان صدور خطاب معقول و متصور نبوده و غیر قابل تصور در گذشته بوده است مانند: انرژی هسته ای و شبیه سازی انسان.

– موضوعاتی که در زمان صدور خطاب قابل تصور بوده اما به حسب عادت از امور مستبعده ای که غیر ممکن تلقی می شده است مانند: مانند سفر با طائره.

– موضوعاتی که در زمان صدور خطاب قابل تصور بوده اما غیر قابل توجه بوده است مانند: عقد بیمه

– موضوعاتی در زمان صدور خطاب «درگذشته وجود خارجی داشته است» و عنصر چهارم فی زماننا هذا هم هست لکن اوصاف و عوارض آن تغییر کرده است مانند دیه قتل عمد که در مخیر حله و نقدین و انعام ثلاثه که فرقی میان آن ها نبوده الان هست.

– موضوعاتی که مورد ابتلا نبوده اند مانند: نماز در قطبین.

موضوع محل نزاع از نوع دوم از این پنچ قسم است.

مدار حکم در بیشتر روایات مربوط به هلال؛ رؤیت می باشد اما رؤیت در روایات به صورت مطلق و عام وارد شده است و می توان به این اصل اخذ کنیم و کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح را اثبات کنیم و این در حالیست که شرایط انعقاد اطلاق در این موضوع تمام است و در این جا این شرط محقق است.

سوال: آیا می توان از آن اطلاق و عموم توسعه داد و این موضوعات نوپدید را مشمول این اطلاقات دانست؟ یکی از دو شرط انعقاد اطلاق این است که متکلم در مقام بیان باشد. به بیان دیگر انعقاد اطلاق متوقف بر مقدمات حکمت است.

ممکن است شخصی مناقشه کند که هر چند در احادیث وارده در زمان صدور خطاب؛ واژه رؤیت را طریقی برای اطمینان به تحقق هلال و اثبات آن می داند اما بر اساس ظهور بدوی آن واژه؛ که ناظر به گنجایش؛ سعه و ظرفیت دانشی مخاطب زمان صدور خطاب است یعنی معصومین علیهم السلام؛ درحوزه سخن گفتن و بیان احکام از روش حکیمانه استفاده می کنند؛ اقتضا می کند صحبت کند و حکم را بیان دارد؛ پس لفظ «رویت» این موضوعات مستغرب و شگفتانه را که در آن عصر که وجود خارجی نداشتند؛ را شامل نمی شود و این لفظ «رویت» قصور در شمول نسبت به دیگر مصادیق رؤیت دارد قهراً اطلاق گیری از آن صحیح نیست و توسعه به حوزه موضوعات جدید ممکن نیست. یجاب عن هذا النِقاش که واضع وقتی لفظی را وضع کرد هیچ قیدی را برای آن لحاظ نکرده است بلکه برای طبیعت معنا وضع کرده است و ناظر به افراد طبعیت است که همه مصادیق آن را شامل می شود و و مقید به حصه خاصی نیست مانند واژه میزان که مراد از آن کل ما یوزن به است اما مصادیق متفاوتی دارد به طور مثال متعارف یه وقتی دو کفه و شاقول دارد یا یا باسکول است که تریلی و بار آن را وزن می کن یا میکرونی است که با آن جواهرات وزن می شوند. یعنی اطلاق؛ عدم لحاظ القیود است و لا بشرط است فلذا می توان به اطلاق لفظ «رویت» ادله تمسک کرد و این اطلاق گیری از این واژه صحیح است. و اضف الی هذا اینکه معصومین علیهم السلام مروج و مبلغ شریعت جهانی و جاودانی هستند و هرچه که در تحقق غرض مولا دخالت دارد را بیان می کنند یعنی قرینه ای مورد نظر؛ ظهور حال امام اقتضا می کند بعنوان مبین للشریعه که در مقام بیان وظائف تکلیفی مکلف است و کسی است که متکفل چنین امری است و متمکن از بیان هم است و امیر بیان و در اعلی مراتب فصاحت و بلاغت است در جایی که تقیید عرفا ممکن باشد اطلاق نیز ممکن است خب می داند همان طور که فی ماسبق تطور بوده، در ما یأتی هم این تطورات و بیشتر از آن در آینده خواهد بود. و حیث اینکه لم یتبین و لم یتقید تلک فلیس المراد من الرویه ما هی بالعین المجرده بل یشمل الوسائل کالمراصد و التلسکوب.

پس قرینه «مبنای» جهانی و جاودانی بودن شریعت و بیان احکام برای همه افراد و بشریت در اخذ به اطلاق و ترتب حکم در این روایات نقش آفرینی دارد به همین جهت آن استبعاد «اشکال الفاظ قصور در شمول دارد» مرتفع می شود و این خدشه مانع اخذ به این اطلاق نمی شود.

صورت چهارم: رؤیت هلال طریقیّت دارد و میان اسباب آن تفاوت وجود دارد و منحصر در رؤیت با چشم غیر مسلح است به سبب رؤیت متعارف که تنها چشم باشد کفایت می کند.

ذکر دلائل

نظر این است که با استظهار از روایات؛ رؤیت هلال طریقیّت دارد و میان اسباب آن تفاوت وجود دارد و منحصر در چشم غیر مسلح است؛ دلائل خود را ذکر می کنم:

درست است که به ظاهر؛ واژه رؤیت در ادله اطلاق دارد لکن صرفا این اطلاق بدوی است نه مستقر؛ چرا که بر