خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل روش استدلال در عرفان

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل روش استدلال در عرفان :

اگر دریافت عرفانی و شهودی در عرفان نظری، و گردیدن های تکاملی در عرفان عملی، بدیهی و بی نیاز از اثبات بود، تعداد اشخاصی که به درجاتی از عرفان نظری و عملی می رسند، هرگز این قدر اندک نبود که شکل استثنایی پیدا کند و کسانی چون حکیم سنایی بگویند:

قرن ها باید که تا از پشت آدم نطفه ای

بوالوفای کرد گردد یا اویس اندر قَرَن

اما در خصوص عرفان عملی، جای تردید نیست که هر پدیده و جریانی در عرصه هستی، اعم از وجود انسان و غیر انسان، احتیاج به علتی دارد که آن را به وجود بیاورد.

بنابراین، هر کس که بخواهد در عرفان به درجه ای بالاتر گام بگذارد، لزوماً باید آن علت یا مقدمه را تحصیل نماید. به عنوان مثال: اگر کسی بخواهد از درجه و یا از مرحله بیداری (یقظه) به مرحله اراده برسد، قطعاً باید هدف از حرکت و فعالیت عرفانی را به طور کامل دریافت کند و اهمیت آن هدف را اهمیتی حیاتی تلقی نماید، تا اراده را برای وصول به آن هدف در درون خود به وجود آورد. حال، اگر پس از حصولِ اراده حرکت به سوی هدف، علتِ حصولِ این اراده را مطرح کنیم، در حقیقت، یک دلیل را برای اثبات حرکت به مرحله بالاتر مطرح نموده ایم.

بدین ترتیب، هر کسی که بخواهد در مسیر عرفان به درجه ای عالی تر از بیداری (یقظه) برسد، حتماً باید هدفِ بعدی را، که عبارت است از اراده، ادراک نموده و به سوی آن حرکت کند. بنابراین، در برابر این سؤال که: آن شخص چرا به درجه «اراده» رسیده است؟

این پاسخ را خواهیم داد: وی اهمیتِ حیاتی آن را دریافته و برای وصول به آن حرکت نموده است. از این جا می توان دریافت، این قضیه که گفته می شود: «عرفان قابل استدلال نیست»، قضیه ای صحیح نمی باشد. کسانی که برای بی نیازی عرفان از دلیل و استدلال، به بعضی از ابیات مولوی، مانند:

پای استدلالیان چوبین بُوَد

پای چوبین سخت بی تمکین بُوَد[۱]

تمسّک می جویند، این نکته را باید در نظر بگیرند که منظور مولوی منحصر به مواردی است که دریافت و شهود مستقیم در کار است. البته مسلّم است که برای دریافت و شهود زیبایی، رویاروی شدن و برقراری ارتباطِ درکی لازم است، نه استدلال. بنابراین، اگر بپرسند: دلیل انبساط و نشاط شما در لحظه ای که نمودی زیبا را مشاهده می کنید، چیست؟

شما فوراً پاسخ می دهید: هم اکنون در حال تماشای نمودی زیبا هستم. اگر سؤال دوم مطرح شود که: چرا شما در حال تماشای نمودی زیبا، نشاط و انبساط پیدا می کنید؟ پاسخ شما این گونه خواهد بود: بفرمایید شما هم تماشا کنید! چرا که نمی توانید با قضایای ریاضی یا با شکل اول قیاسِ منطقی، دریافتِ درونی خود از زیبایی و نشاط و انبساط حاصل از آن را به شخص سؤال کننده اثبات کنید، زیرا شما در حال شهود می بینید و قضیه ای نمی سازید تا اگر نظری بود، به استدلال نیازمند باشد. با این حال، شما می توانید درباره مفاهیم زیبا و زیباتر و انواعِ بسیار متنوّعِ زیبایی هایی که در طبیعت یا در آثارِ هنری انسان موج می زند و هم چنین درباره زیبایی های معقول و توضیحات آن ها، صدها قضیه و برهان و استدلال را مطرح نمایید.

خلاصه سخن این که: همان گونه که در برقراری ارتباطِ حواس با محسوسات، یک جریان عملی در کار است که عبارت است از: دیدن یک شکل یا یک رنگ و شنیدن یک آواز، هیچ قضیه ای در کار نیست، بلکه تنها برقراری ارتباط میان حسّ و محسوس، موجب انعکاس نمودی از آن محسوس در ذهن شما شده است، هم چنین در شهودِ درونی عرفانی نیز شما «می بینید» و قضیه ای نمی سازید که احتمال صدق و کذب داشته و اثباتِ صدقِ آن نیازمند دلیل باشد.[۲]

اینک، برای توضیحِ دیدگاه مولوی و این که منظور او نفی استدلالِ مباحث و قضایای عرفانی به طور مطلق نیست، به تحلیل ابیاتی از مثنوی می پردازیم که در دیباچه دفتر اول آمده است.

نمونه ای از مدّعاها و استدلال ها

در دیباچه مثنوی که می توان گفت مانند یک فهرست برای شش دفتر این کتاب است، چنین می خوانیم:

بشنو از نی چون حکایت می کند

وز جدایی ها شکایت می کند

کز نیستان تا مرا بُبریده اند

از نفیرم مرد و زن نالیده اند[۳]

گوش فرا دهید به حکایت و شکایت روح آدمی که از مقام اعلای ماورای طبیعت وارد این دنیا شده است. ارواحِ پاک آدمیان از آن مقام اعلا که مانند نی های یک نِیستان، انس و الفتی در آن داشتند، اینک در این خاکدان که گذرگاهِ چند روزه آنان است، حکایتی دارند و شکایتی.

حکایتی از شُکوه و عظمتِ آن مقام اعلا و ماجرای حرکت به اقلیم وجود که با نوعی ابهام، آن را از درون خود می شنوند و پیشوایان الهی که مفسّرانِ آهنگِ کلِّ هستی و این نغمه های درونی هستند، حکایت آن را توضیح می دهند و شکایت از این که در آن عالم اعلا، با چه موجودات پاک و پر فروغ