خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی

فایل پاورپوینت فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی؛ راهکاری شایسته برای ارائه‌های موفق

اگر به‌دنبال یک فایل ارائه‌ی آماده با کیفیت بالا و طراحی حرفه‌ای هستید، فایل فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی انتخابی مناسب برای شماست. این مجموعه شامل ۱۲۰ اسلاید استاندارد و دقیق است که با هدف ارتقاء کیفیت ارائه‌های شما تهیه شده‌اند.

دلایل انتخاب فایل فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی:

• طراحی ساختارمند و چشم‌نواز: هر اسلاید با دقت بالا و توجه به اصول طراحی گرافیکی تهیه شده است تا محتوای شما به‌خوبی دیده و درک شود.
• آمادگی کامل برای ارائه: نیازی به ویرایش مجدد نیست؛ فایل فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی آماده‌ی استفاده در کلاس، جلسه یا کنفرانس است.
• سازگاری کامل با پاورپوینت: نمایش صحیح اسلایدها در تمامی نسخه‌های PowerPoint بدون بهم‌ریختگی یا مشکل ظاهری تضمین شده است.

تولید شده با رویکرد حرفه‌ای:

تمامی بخش‌های فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی با هدف ایجاد یک تجربه کاربری روان و بی‌نقص طراحی شده‌اند. جزئیات با دقت بالا تنظیم شده‌اند تا ارائه‌ای حرفه‌ای و تأثیرگذار داشته باشید.

توجه:

تنها نسخه رسمی فایل فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی از کیفیت کامل برخوردار است. نسخه‌های غیرمجاز ممکن است شامل اشکالات طراحی باشند و توصیه نمی‌شود از آن‌ها استفاده شود.

با تهیه فایل فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی، سطح ارائه‌های خود را ارتقاء دهید و مخاطبان خود را تحت تأثیر قرار دهید

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل تحلیلی جامع بر احادیث قرآن شناسی کلینی در اصول الکافی :

۱. مقدمه

احادیث اهل بیت منابع ارزشمندی هستند که اطلاعات مهم در موضوعات مختلف در بردارند. بخشی از این اطلاعات، مباحث مرتبط با قرآن کریم است. کتاب اصول الکافی کلینی به عنوان یکی از کتب متقدم و معتبر از اهمیت ویژه ای بین علماء امامیه بر خوردار است، از این رو در این مقاله به تحلیل و بررسی روایات قرآن شناخت اصول الکافی پرداخته شده است. بنابراین مسئله اصلی در این مقاله، فهم ویژگی ها، کارکرد ها و معارف حاصل از این قبیل روایات با توجه به نوع مواجهه کلینی با این قبیل روایات است.

تا کنون در زمینه کلینی و اصول الکافی و هم چنین روایات تفسیری کارهای پژوهشی انجام شده است، اما هیچ یک تا کنون – با توجه به تعریفی که از روایات قرآن شناخت در ادامه می آید- به طور جامع به تحلیل همه جانبه این روایات نپرداخته است. به عنوان نمونه مقاله: فتح الله نجارزادگان با عنوان تأمّلی در احادیث تحریف نمای «الکافی»، (قم، کنگره کلینی مجموعه مقالات فارسی، ج ۵) و کارهای مشابه آن که در کنگره کلینی شناسی و کتب آن کنگره انجام گرفته است.

تنها مقاله ای که به عنوان روایات قرآن شناسی در الکافی اشاره دارد، مقاله: سید محمدعلی ایازی است با عنوان تحلیلی از جایگاه قرآن شناسی اهل بیت در کافی. (دو فصلنامه علمی پژوهی حدیث پژوهی دانشگاه کاشان، سال اول، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۸۸، صص ۱۳۷-۱۷۰)

مقاله نامبرده نیز بیشتر به گونه شناسی تمام روایات تفسیری از منظر اهل بیت پرداخته نه به تمام ابعاد جامع این قبیل روایات، که تنها بخشی از روایات تفسیری هستند از این رو در مقاله حاضر، تنها روایات فرامتنی درباره قرآن تحلیل شده است، یعنی روایاتی که مواجهه مستقیمی با متن آیات نداشته و تفسیری از خود آیه ندارد، بلکه مباحثی را حول قرآن و پیرامون برخی سور و آیات مطرح می کنند که توضیح و دامنه آن در متن آمده است. بنابراین نوآوری های پژوهش حاضر عبارتند از:

۱) دسته بندی و طبقه بندی و تحلیل جامع این قبیل روایات

۲) بررسی اعتبار محتوایی و کاربرد این روایات در عرصه مباحث قرآنی

۳) تحلیل و پاسخ گویی به برخی اشکالات پیرامون این احادیث

۴) فهم روش و منطق کلینی در مواجهه و گزینش این قبیل روایات

این پژوهش و تحلیل ابتدا روایات به طور کامل احصاء، طبقه بندی و دسته بندی شده و در ادامه ره آوردهای این احادیث مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است.

۲. مفهوم شناسی

منظور از روایات قرآن شناسی، روایات حاوی آگاهی کلی و فرامتنی از قرآن کریم، سور و یا آیات آن است. البته به یک اعتبار می توان گفت تمام روایات تفسیری (به معنای عام) حاوی اطلاعات قرآن شناسی هستند، اما منظور ما از این روایات، روایاتی هستند که تبیینی از متن آیه ندارد، بلکه آگاهی های کلی و فرامتنی از آیات در اختیار قرار می دهند، که مستقیماً در تبیین، تفسیر و توضیح آیات دخالتی ندارد.

بنابراین مقصود از احادیث قرآن شناسی: «روایاتی هستند که موضوع یا مسئله اصلی آنها شناخت قرآن به معنای کلی کتاب باشد و آگاهی ها و داده هایی کارآمد در شناخت قرآن ارائه می نمایند. احادیث قرآن شناسی با متن آیات مواجهه مستقیم معنا شناختی و تبیینی ندارند. از این رو عمل تبیین و تحلیل متن در آنها رخ نمی دهد، هر چند که اطلاعات یاد شده در آنها در مقام تفسیر و فهم متن مؤثر و کارآمد هستند.» (راد،۱۳۹۳: ۱۸)

آگاهی های یاد شده از این قبیل است:

۱. کتاب شناسی: شناخت ماتن، ماهیت، فرایند پدیداری، منزلت و کار آمدی و…

۲. اسم شناسی: شناخت اسامی، اوصاف، فضایل، خواص و آثار، آیات و سوره ها و…

۳. متن شناسی: شناخت نوع متن، ساختار و زبان متن، ویژگی های متن، ترتیب و تدوین متن، بین متنی، و…

۴. تاریخ شناسی: شناخت زمان و مکان، مخاطب، شأن، سبب، فضا شناسی نزول. .. قرآن.

۵. روش شناسی: اصول و قواعد خاص فهم و تبیین، الزام های اخلاقی فهم، روش ها و شیوه های فهم و… قرآن.

۶. آسیب شناسی: مناقشات و چالش های فراروی متن، آسیب های فهم و. .. قرآن. (رک: راد،۱۳۹۳، ص ۱۸)

با توجه به این تقسیم بندی، در بررسی صورت گرفته، روایات موجود در اصول الکافی در پنج مورد نخست منحصر می شوند.

۳. فراوانی و طبقه بندی

در یک گزارش کلی این روایات مطابق جدول ذیل قابل تقسیم است.

۴. ره آوردها

بدنبال این بررسی ها و طبقه بندی ها از روایات قرآن شناخت، مباحث جدی و قابل تأملی مطرح می گردد که از زمره یافته های این گونه شناسی است. مباحثی مهمّ که از تحلیل این احادیث بدست آمده و هر یک جای بحث و تتبع دارد.

۴-۱. تحلیل و ارزیابی برخی روایات اسباب النزول کلینی

برخی دست یابی به اسباب النزول صحیح آیات را امری مشکل، و تنها با اعتماد به روایات صحیح ممکن دانسته اند. این امر در مکتب تفسیری اهل سنت بیشتر قابل توجه است و برخی از آنها سخن گفتن درباره اسباب نزول را جز با شرایطی جایز نمی داند (واحدی، ۱۴۱۱: ۱۰) چرا که اسباب النزول جز از راه روایت به دست نمی آید و متاسفانه بسیاری از وقایع در گذشته ضبط نمی شده است، بنابراین غالب روایات منقول چندان منابع قابل اعتمادی ندارند (معرفت، ۱۳۸۲: ۶۸) البته مسئله اعتبار روایات اسباب النزول در مکتب حدیثی امامیه با اهل سنت متفاوت است؛ چرا که آنها از دسترسی به احادیث صحیح حقیقی در موارد عدیده ای محرومند، اما در مکتب اهل بیت علیهم السلام روایات فراوانی است که به گونه صحیح از طرق ایشان رسیده و تا به حال بیش از چندین هزار روایت در این زمینه گردآوری شده است. (رک: معرفت، ۱۳۸۲: ۶۸) مکتب امامیه به لطف حضور ائمه بالاخص، امام باقر و امام صادق و اسناد قوی و مسند در این زمینه دستی بالاتر دارد. (معرفت،۱۳۹۰، ج۱، ص۱۸۰) از طرفی بیان و گزارش سبب نزول آیات، راه و روش استوار و مطمئنی برای فهم معانی قرآن کریم است، چرا که غبار اشکال و ابهام را از چهره معنی و مقصود آیات می زداید. (حجتی، اسباب النزول: ۸۳)

بعلاوه بخشی از روایات شأن النزول اصول الکافی مسائل مرتبط با جانشینان و امامان بعد از رسول خدا و مباحثی از این قبیل است که جزء مبانی قطعی و مورد اعتقاد امامیه است و مشابه آن به طور فراوان در منابع اهل سنت نیز انعکاس یافته است. بنابراین مضامین این روایات اسباب النزول خواستگاه اعتقادی – در شیعه – و حدیثی – در فریقین – دارد که نشان از غنای روایات شأن نزول کلینی دارد. لذا بر اتقان و اعتبار روایاتی که در موضوع تاریخ شناسی و در قسمت شأن نزول ذکر شده است، می افزاید. به چند نمونه توجه کنید:

۴-۱-۱. روایت شأن نزول آیه ولایت و خاتم بخشی حضرت علی علیه السلام در رکوع نماز (کلینی، همان، ۲: ۱۱)

محدثان و مفسران فریقین نیز نقل کرده اند که از شأن نزول های این آیه ماجرای خاتم بخشی و صدقه دادن حضرت علی در رکوع نماز است، (ابن أبی حاتم، ۱۴۱۹، ۴: ۱۱۶۲؛ طبری،۱۴۱۲، ۶: ۱۸۶؛ فخر رازی،۱۴۲۰، ۱۲: ۳۸۳؛ و…) حتّی برخی از مفسران تصریح کرده اند که این دیدگاه، قول جمهور مفسران اهل سنت است. (ابن عطیه، ۲،۱۴۲۲: ۲۰۸؛ ثعالبی، ۱۴۱۸، ۲: ۳۹۶)

۴-۱-۲. آیه تبلیغ (ابلاغ، عصمت) مائده ۶۷ و ماجرای غدیر (کلینی، همان، ۲: ۲۷)

این شأن نزول و فضای آیه در تفاسیر اهل سنت گزارش شده است. (ابن أبی حاتم، ۱۴۱۹، ۴: ۱۱۷۲؛ فخر رازی،۱۴۲۰، ۱۲: ۴۰۱؛ ثعلبی،۱۴۲۲، ۴: ۹۲) در منابع حدیثی اهل سنت نیز این واقعه و حدیث “من کنت مولاه ” گزارش شده است. (حاکم نیشابوری، بی تا،۳: ۱۱۰؛ بخاری ۱۴۰۱، ۴: ۱۹۴و…)

۴-۱-۳. آیه مودت: شوری ۲۳ (کلینی، همان، ۲: ۲۸، ۲۹)

این شأن نزول نیز نقل مشترک مفسران شیعه و اهل سنت (ابن أبی حاتم ۱۴۱۹، ۱۰: ۳۲۷۶؛ فخررازی ۱۴۲۰، ۲۷: ۵۹۵ ثعلبی،۱۴۲۲، ۸: ۳۱۰؛ طبرسی،۱۳۷۲، ۹: ۴۳) که کلینی بدان اهتمام دارد.

۴-۱-۴. آیات اول سوره طه

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را شیوه آن بود که بر نوک انگشتان پاهایش برای عبادت بایستد، پس خدا به او نازل فرمود: «طه ما أَنْزَلْنا عَلَیک الْقرآن لِتَشْقی».(کلینی، همان، ۳: ۲۴۴)

محدثان و مفسران فریقین بر آن اند که علت نزول این آیات مشقت و رنج مضاعفی بود که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از خوف و شوق الهی در عبادت بر خویش متحمل می ساخت اتفاق دارند. (ابن جوزی، ۱۴۲۲، ۳: ۱۵۰؛ سیوطی،۱۴۰۴، ۴: ۲۸۸؛ فخررازی،۱۴۲۰، ۲۲: ۶؛ طبرسی،۱۳۷۲، ۷: ۴)

از برخی نمونه هایی که بیان آن گذشت، به دست می آید که کلینی می کوشد روایات شأن نزول ارزشمند، مشهور، متفق علیه و متقن را در اصول گرد آورد، به گونه ای که اثبات گر مبانی اعتقادی امامیه باشند.

مضمون بخشی از روایات شأن نزول، از چند جهت مورد اعتبار و اهمیت هستند:

۱. محتوای آنها ضمن انطباق با آیه و هم راستا با مبانی اصلی و اعتقادی امامیه هستند (بالاخص در مباحث ولایت و امامت و خصائص آنها)

۲. محتوای بخشی از این قبیل روایات، مورد گزارش محدثان و مفسران فریقین در شأن نزول آیات هستند. که نشان از اعتماد آنها بدین روایات در ماهیت اسباب نزول آیات مرتبط را نشان می دهد.

بنابراین محتوای غالب روایات اسباب نزول کلینی روایاتی مورد وثوق و گزارش محدثان و مفسران فریقین است.

۴-۲. تفاوت های نقلی کلینی در گزارش روایات شأن نزول

کلینی در شأن نزول های مرتبط با مباحث اعتقادی شیعه در مسئله امامت و مباحث مرتبط با آن روایات متفق علیه و مشهور را ذکر کرده است، اما در باره آیه «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکتَهُ یصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ. ..»: احادیثی مرتبط با زمان رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آورده است و در هیچ جای الکافی به روایات مشهور به کیفیت صلوات بر رسول اکرم و اهل بیتش که در منایع حدیثی فریقین آمده، اشاره ای نکرده است. منظور از آن روایت مشهور در شأن نزول این آیه است که:

«لما نزلت: إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکتَهُ یصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیهَا الَّذِین آمنُوا صلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً، قلنا: یا رسول الله قد علمنا السلام علیک فکیف الصلاه علیک؟ قال: قولوا: اللهم صل علی محمد و علی آل محمد کما صلیت علی ابراهیم و علی آل ابراهیم انک حمید مجید، و بارک علی محمد و علی آل محمد کما بارکت علی ابراهیم و آل ابراهیم انک حمید مجید»

این روایت در منابع اهل سنت نقل شده است. (ابن أبی حاتم، همان، ۱۰: ۳۱۵۱؛ طبری، همان، ۲۲: ۳۱؛ فخررازی، همان، ۱۶: ۱۳۷؛ و. ….)

شماری از محدثان شیعه نیز آن را ذکر کرده اند: (ابن بابویه،۱۳۷۶: ۳۸۶؛ طوسی،۱۴۱۴: ۴۲۹ طبرسی، همان، ۸: ۵۷۹؛ طباطبائی،۱۴۱۷، ۱۶: ۳۴۴ و…) اما این روایت در الکافی دیده نمی شود. البته عدم نقل کلینی به معنای عدم اعتماد او به این روایت نیست. بلکه دلایل دیگر دارد همچون: احتمال عدم نقل به جهت شهرت روایت؛ قرار نگرفتن آن در ذیل ابوابی که کلینی ترتیب داده بوده است، یعنی آنکه کلینی با توجه به محتوای روایت نتوانسته آن را در الکافی جای دهد؛ کتبی که کلینی از آنها نقل کرده نقلی از این روایت نداشته اند.

۴-۳. اطلاعات تاریخی کم نظیر در روایات قرآن شناسی

در میان روایات قرآن شناسی که مرحوم کلینی در اصول الکافی برگزیده، در مواردی حاوی اطلاعات تاریخی بسیار سودمندی در تبیین فضای صدور آیه است که ابهامات شرایط نزول را در موارد بسیاری بر طرف می کند؛ اطلاعاتی فرامتنی که دستیابی بدان ها جز از طریق نقل و تفسیر مأثور امکان پذیر نیست، خصوصاً در داستان های انبیاء، که تاریخ درباره آنها یا ساکت یا مبهم و غیردقیق است. لذا کارکرد این دست روایت در این مقوله بیشتر مشهود است.

۴-۳-۱. در روایتی علت صادق الوعد نامیدن اسماعیل نبی مطرح شده است:

عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام، قالَ: «إِنَّمَا سمِّیَ إِسمَاعِیلُ صادِقَ الْوَعْدِ، لِأَنَّهُ وَعَدَ رَجُلًا فِی مکانٍ، فانْتَظَرَهُ فِی ذلِک الْمَکانِ سَنَهً، فَسَمَّاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ «صادِقَ الْوَعْدِ» ثُمَ إِنَّ الرَّجلَ أَتاهُ بَعْدَ ذلِک، فَقَالَ لَهُ إِسْمَاعِیلُ: مَا زِلْت مُنْتَظِراً لَک». (کلینی، همان، ۳: ۲۷۱)

در برخی از تفاسیر اجتهادی گفته اند: منظور از صادق الوعد یعنی آنکه اگر وعده کند بدان پای بند است و از آن تخلف نمی کند (طبرسی، همان، ۶: ۸۰۰) بنابراین کارایی نقل و روایت در بدست آوردن چنین اطلاعاتی در حیطه مباحث فرامتنی و تاریخی تفسیر آیه مهم است. مشابه این روایت در علت نامگذاری اسماعیل، در منابع روایی غیر شیعی نیز ذکر شده است. (سیوطی، ۱۴۰۴، ۴:۲۷۳) علاوه بر ارزش تاریخی، این روایت ارزش فهم قرآنی و تبیین غیرمستقیم نیز دارد چنانکه بر عنایت ویژه خداوند به صداقت در وعده و امانت توجه دارد که از نشانه های ایمان واقعی مومن است. کلینی این روایات را در کتاب ایمان و کفر و باب صدق و اداء الامانه آورده است، یعنی داده بدست آمده از این روایت به خودی خود ارزش تفسیری از قرآن دارد که از نگاه خداوند، چنین بنده ای مورد تأیید و تمجید است.

۴-۳-۲. ماجرای فاصله زمانی بین استجابت دعای حضرت موسی و هارون در عذاب فرعون و عملی شدن آن نمونه ای دیگر است، یعنی چشاندن عذاب الیم به فرعون که نزدیک به چهل سال طول کشید. «کانَ بَینَ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکما» وَ بَینَ أَخْذِ فِرْعَوْنَ أَرْبَعُونَ عَاماً». (کلینی، همان، ۴: ۳۴۵) برخی از مفسران امامیه (طبرسی، همان، ۵: ۱۹۶؛ طباطبائی، همان، ۱۰: ۱۱۷) در تعیین این فاصله بدین نقل استمداد جسته اند. چرا که در تعیین این زمان، جز از راه نقل روش دیگری برای اثبات آن نیست. این مسئله ارزش انحصاری داده های تاریخی این دست روایات در عرصه تفسیر قرآن را نشان می دهد.

۴-۳-۳. داده های تاریخی در مورد وضعیت جسمانی مؤمنی که در سوره یاسین می دهد، دارای همین کارکرد هستند. (کلینی، همان، ۴: ۵۱۷)

البته اطلاعات روایات قرآن شناخت به علت فرامتنی بودن به طور مستقیم در تفسیر خود آن آیه دخالت ندارد، اما می توانند نظرگاه هایی کلی در تفسیر قرآن باشند؛ یعنی داده های بدست آمده از این برآیند، می تواند ارزش تفسیری و فهم قرآنی داشته باشند، یعنی این توانایی را در اختیار مفسران قرار دهند که امکان استفاده حداکثری از قرآن را برای آنها فراهم نماید. مثلاً در دعای حضرت ابراهیم در جهت فتنه قرار نگرفتن مومنان که کلینی گزارش کرده (کلینی، همان، ۳: ۶۵۴) می توان بدست آورد که یکی از آزمایش های الهی برای انسان های مؤمن در دنیا، آزمایش انسان به فقر و تنگدستی است. همچنین بیماری و نقصان ظاهری مانع انجام اقدامات اصلاحی و تربیتی در جامعه و ابزار طرد چنین فردی از درگاه الهی نیست.

۴-۴. تحلیل و ارزیابی دیدگاه کلینی به روایات خواص سور

در شماری از روایات اهل بیت علیهم السلام از فضایل و خواص آیات و سور سخن به میان آمده از این روایات در میراث روایی از جمله کافی انعکاس یافته است. این قبیل روایات در اصول الکافی بیشتر در کتاب الدعا و کتاب فضل القرآن وجود دارند. در کتاب فضل القرآن، مرحوم کلینی تنها به ذکر خواص و فضایل چند سوره از مجموع ۱۱۴ سوره قرآن عنایت داشته که عبارتند از: توحید، انا انزلناه (قدر)، تکاثر، کافرون، فلق، مسبّحات، حمد، زلزال، ملک. در این بین، بیشترین فراوانی مربوط به سوره توحید با خواص مختلف و متفاوت است. ۱۴مورد به فضیلت سوره توحید، دو مورد به قدر، کافرون و حمد و بقیه سوره ها نیز یک مورد از فضایل نقل شده است.

به عقیده برخی از اهل نظر، دقتِ ضروری در مسائل واجبه و محرمه در باب فضائل سور لازم نیست و حتی احادیث بسیار ضعیف را هم می توان نقل نمود و ملاک عمل قرار داد. (مدیرشانه چی، ۱۳۸۴: ۱۵۰،۱۵۱) لذا بسیاری از روایات فضایل را قابل اعتماد نمی دانند. اما باید در مورد روش کار کلینی باید گفت که، کلینی تنها به تعداد انگشت شماری از احادیث فضایل سور به ویژه سوره توحید اعتماد نموده و آنها را گزینش و این فضایل را نقل نموده است. با مراجعه به میراث روایی شیعه این فراوانی و کثرت فضایل درباره خواص و فضایل سوره توحید به طور کلی، نوعی عمومیت و فراگیری دارد. (ابن بابویه،۱۴۰۶: ۱۲۷، ۱۲۹؛ طباطبائی، همان، ۲۰: ۳۹۰ ، ۳۹۲) که عظمت و اهمیت این سوره مهم قرآن کریم را می رساند.

نکته دیگر آنکه روایاتی که کلینی در فضایل سوره توحید می آورد نمونه هایی مشابه در روایت اهل سنت دارد که برخی از علماء اهل سنت نیز قائل به صحت آنها شده اند. (الخلّال، ۱۴۱۹: ۴۱) یکی از محققان عصر حاضر اهل سنت به بررسی احادیث صحیح و سقیم در فضایل سور پرداخته است. وی از ۹ عنوان سوره ای که کلینی از فضایل آنها یاد کرده، برای هفت عنوان – به غیر تکاثر و قدر- قائل به ورود احادیثی صحیح در فضایل این سور بوده است. از نگاه او فقط برای برخی از سوره ها و تعداد از آیات خاص – هم چون آیت الکرسی و آیات سوره آل عمران – روایات صحیح در فضایل آنها نقل شده است. (رک: قطینه آمال، ۲۰۰۵)

بنابراین از دقت در خواص و فضایل سوره ها که کلینی بدان ها عنایت شده است موارد ذیل به دست می آید که روش نقل احادیث فضایل او را تا حدی با دیگران متمایز می نماید:

۱) کلینی فقط خواص و فضایل تعداد انگشت شماری از سوره های قرآن را نقل کرده و با وجود کتاب فضل القرآن در اصول الکافی، برای تمام سور قرآن چنین نکرده است.

۲) در میان فضایل سور، بیشترین فراوانی – قریب نیمی از فضایل سوره ها- به سوره توحید اختصاص داده شده است.

۳) کلینی قصد نقل خواص سوره ها و بعضی آیات داشته، چرا که یک باب با این عنوان ایجاد کرده است (فضل القرآن)، ولی فقط روایاتی را برگزیده که از نظر ایشان قابل اعتماد یا مشهور است.

۴) این رویکرد حداقلی کلینی به روایات فضایل و خواص سور می تواند نشان از نگاه مبنایی او در این باره نیز باشد. یعنی آنکه از نظر ایشان نیز برای همه سور و آیات قرآن فضایل نقل نشده است.

۵) یکی از اهداف کلینی برای آوردن این قبیل روایات، و ایجاد کتاب فضل القرآن، شاید آن باشد که به نهضت احیای جایگاه قرآن که خصوصاً در دوره صادقین شکل گرفته بود اشاره نماید چرا که ائمه با طرح روایاتی در زمینه فضایل خواندن سوره های قرآن، کوشیدند تا قرآن را در جامعه اسلامی احیا کنند. (جعفریان،۱۳۸۷: ۳۵۶، ۳۵۷)

۴-۵. مباحث علوم قرآنی در روایات قرآن شناخت

کلینی، روایاتی در مباحث تخصصی و نظریه های اساسی علوم قرآن و تاریخ قرآن آورده است. بدین روی برخی از صاحب نظران، از کتاب الکافی کلینی به عنوان یکی از منابع اصلی روایی و تاریخی در مباحث علوم قرآنی یاد می کنند به ویژه مباحث کتاب فضل القرآن این کتاب، که بطور خاص مشتمل بر این مباحث است. (معارف،۱۳۸۲: ۲۵) چند نمونه:

۴-۵-۱. روایت: الْقرآن خَاصٌّ وَ عَامٌّ، وَ محْکمٌ وَ متَشَابِهٌ، وَ ناسِخٌ وَ مَنْسُوخٌ و… (کلینی، همان، ۱: ۵۳۰)

در این روایات، به طور واضح و دقیق، از عناوین تخصصی مباحث علوم قرآنی یاد می شود. این نقل بیانات امام، از این لحاظ حائز اهمیت است که بعضی قدمت تحقیقات مستقل در مباحث علوم قرآنی را به قرن هشتم باز گردانند، و از بدرالدین زرکشی، به عنوان نخستین محقق مسائل قرآنی یاد می کنند و پس از آن، از کتاب الاتقان سیوطی در این باره نام برده می شود که آن نیز در حدود قرن نهم هجری نگاشته شده است. (معرفت،۱۳۸۲: ۵۶) بنابراین نگاشته های پراکنده وجود دارد، اما قدمت نخستین تک نگاره های مستقل علوم قرآنی به زمانی متأخرتر از زمان معصوم علیه السلام و حتی جمع کلینی می رسد. و مسئله مهم دیگر، تأیید همراهی و هم سنخیِ این علوم تخصصی از قرآن با مکتب وحی و اهل بیت است.

۴-۵-۲. روایات دیگری با داده هایی حاوی تاریخ قرآن به تبیین اولین و آخرین سوره نازله می پردازد. (کلینی، همان، ۴: ۶۶۰) در این روایت نخستین سوره نازله را سوره علق می داند، واقعیتی که مورد اتفاق است. اما درباره آخرین سوره نازله که در روایت نصر معرفی شده است، اشکال شده است. چرا که آیات و سوره های دیگری بعد از سوره نصر نازل شده است. بخش دوم روایت در تطبیق با واقعیت در تعارض به نظر می آید. مرحوم مجلسی در مرآه العقول در این باره می گوید «احتمال قوی منظور این است که سوره کاملی بعد از سوره نصر نازل نشده است و در این صورت تعارضی بین نزول بعضی آیات بعد از سوره نصر – آن چنان