خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل واکاوی سیره سیاسی- اجتماعی امام جواد (علیه السلام) در هدایت شیعیان

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل واکاوی سیره سیاسی- اجتماعی امام جواد (علیه السلام) در هدایت شیعیان :

مقدمه

ادیان الهی و از جمله اسلام، از ابتدای ظهور تا به امروز، همواره تحقق حکومت جهانی مبتنی بر عدل الهی را به عنوان هدفی راهبردی دنبال کردند. در این جهت تلاش پیامبر و ائمه اطهار (علیهم السلام) بر دو محور تغییر باورهای مردم و ایجاد تحول در ساختارهای سیاسی اجتماعی حاکم قرار داشته؛ که بیانگر پیوستگی پیشوایی دینی و سیاسی در این مکتب است. به همین دلیل، امامان در طول حیات خود، همواره مبارزه با طاغوتهای زمان و مقابله با ستم و بی عدالتی را برای برپایی جامعه توحیدی، مهمترین رسالت خود دانسته و برای تحقق آن، بسته به اوضاع سیاسی- اجتماعی حاکم، به شکلهای گوناگون تلاش کرده اند. امامان شیعه گرچه با سن و سال های متفاوت به مقام امامت نائل می گردیدند؛ ولی از آنجا که علم و دانش آنها خدادادی بود و از مقام عصمت برخوردار بودند با توجه به شرایط زمان خویش با بهترین شیوه شیعیان را هدایت می کرد بررسی دقیق و واقع گرایانه و ملاحظه شرایط زمانی و مکانی نشان می دهند موضع گیری هر امامی در عصر خود معقول ترین و پسندیده ترین روش ممکن بود و هر حرکت و موضع گیری دیگری غیر از آن ممکن بود ضربه جبران ناپذیری به اسلام و تشیع وارد کند. نهمین هدایت گر که از سوی پیامبر (ص)، معرفی شد امام محمدتقی (ع) بود که با وجود سن کم پس از پدر بزرگوارش عهده دار هدایت و سیاست گزاری امّت اسلام گردید. آن حضرت با همه شبهات و ایراداتی که دشمن به دلیل کودکی وی درباره امامت او مطرح می کرد با علم و دانش خدادادی در دوران دو حاکم جبّار و حیله گر عباسی توانست بر آنان فائق آید و شیعیان و پیروانش را به خوبی رهبری و هدایت کرده و آنها را از افتادن در دام خلیفه مستبد و مدعیان کاذب خلافت و فتنه گران، نجات داده و به صراط مستقیم رهنمون سازد. در این مقاله، به اجمال پیرامون شخصیت آن امام و سیره سیاسی اجتماعی آن حضرت میپردازیم. از جمله مقالات نوشته شده در این زمینه میتوان به مقاله سیره سیاسی-اجتماعی امام محمد تقی در هدایت شیعیان از آقای ابوالقاسم وهمچنین سیره سیاسی امام جواد و نگاهی به ابعاد سیاسی زندگی حضرت جواد الائمه اشاره کرد که بدون نام نویسنده در سایت جامع مدیریت در دسترس است. مهترین منبع درباره سیره سیاسی امام جواد کتاب حیات سیاسی امام جواد نوشته سیدجعفر مرتضی عاملی است.

زندگانی امام

امام نهم که نامش محمد و کنیه اش ابوجعفر و لقب او تقیو جواد است، در ماه رمضان سال ۱۹۵ ه . ق در شهر مدینه دیده به جهان گشود. مادر او سبیکه که از خاندان ماریه قبطیه همسر پیامبر اسلام به شمار می رود، از نظر فضائل اخلاقی در درجه والایی قرار داشت و برترین زنان زمان خود بود، به طوری که امام رضا (علیه السلام) از او به عنوان بانویی منزه و پاکدامن و بافضیلت یاد می کرد. روزی که پدر بزرگوار امام جواد(علیه السلام ) درگذشت، او حدود هشت سال داشت. پیشوای نهم در دوران امامت خود با دو خلیفه عباسی یعنی مأمون (۱۹۳-۲۱۸ ) ومعتصم (۲۱۸-۲۲۷) معاصر بوده است و هر دو نفر او را به اجبار از مدینه به بغداد احضار کردند و طبق شیوه سیاسی ای که مأمون در مورد امام رضا به کار برده بود، او را در پایتخت زیر نظر قرار دادند. ارتباط امام جواد (ع) با شیعیان، بیشتر از طریق وکیلانش و به شکل نامه نگاری انجام می گرفت. در دوره امامت امام نهم شیعیان، فرقه های اهل حدیث، زیدیه، واقفیه و غلات فعالیت داشتند. وی شیعیان را از عقاید آنان آگاه می کرد و از نماز خواندن پشت سر آنها نهی و غالیان را لعن می نمود. مناظرات علمی امام جواد(ع) با عالمان فرقه های اسلامی در مسائل کلامی، همچون جایگاه شیخین و مسئله های فقهی مانند حکم قطع کردن دست دزد و احکام حج، از مناظرات معروف امامان معصوم دانسته شده است.

از برخی روایات برمی آید که قبل از تولد جواد الائمه، برخی از واقفیان می گفتند علی بن موسی چگونه می تواند امام باشد در حالی که از خود نسلی ندارد از این رو وقتی که جوادالأئمه به دنیا آمد، امام رضا(ع) او را مولودی پربرکت برای شیعیان توصیف کرد با این حال حتی پس از تولد او نیز، برخی از واقفیان، انتساب او به امام رضا(ع) را منکر شدند. آنان می گفتند جوادالأئمه از نظر چهره به پدرش شباهت ندارد، تا اینکه قیافه شناسان را حاضر کردند و آنان امام جواد(ع) را فرزند امام رضا(ع) دانستند. امام جواد(ع) در حدود سالگی، به امامت رسید به دلیل پایین بودن سن وی، میان شیعیان درباره امام پس از حضرت رضا(ع) اختلاف شد؛ برخی به دنبال عبدالله بن موسی، برادر امام رضا رفتند، اما طولی نکشید او را شایسته امامت ندانستند و از او روگرداندند. برخی به احمد بن موسی برادر دیگر حضرت رضا(ع) گرویدند و شماری نیز به واقفیه پیوستند با این حال، بیشتر اصحاب علی بن موسی الرضا(ع) به امامت فرزندش جواد معتقد شدند منابع علت این اختلاف را کودکی جوادالائمه دانسته اند. به گفته نوبختی علت پیدایش این اختلاف، آن بود که آنان بلوغ را از شرایط امامت می دانستند. البته این مسئله در زمان حیات امام رضا (ع) نیز مطرح بود. حضرت رضا در واکنش به کسانی که خردسالی جوادالأئمه را مطرح می کردند به نبوت حضرت عیسی در کودکی استناد می کرد و می فرمود: «سن عیسی هنگامی که نبوت به وی عطا شد کمتر از سن فرزند من بوده است.[۱] پس از مرگ مامون خلافت به برادرش معتصم رسید. او نیز وجود امامان معصوم را تحمل نمی کرد لذا تصمیم به قتل حضرت گرفت و ایشان را از مدینه به بغداد دعوت کرد. . امام نیز به همراه همسرش ام الفضل به بغداد رفت. ام الفضل با برادرش جعفر همدست شد و برای شهادت امام توطئه کردند. معتصم وجعفر سمی را در انگور تزریق کردند و به وسیله ام الفضل به حضرت خورانید و ایشان را مسموم کرد. امام جواد در روز آخر ذیقعده سال ۲۲۰ هجری قمری به شهادت رسید و قبر مطهرش در کاظمین قرار دارد.[۲]

فضای سیاسی و اجتماعی عصر

امام جواد(ع) در دوره ای امامت خویش را آغاز کرد که به رغم اقتدار شیعیان، عرصه سیاسی و اجتماعی جامعه گرفتار چالش های عمیق عقیدتی و درگیری های مختلف شده بود. مأمون به دلیل این که با قتل امام رضا(ع) دچار بدنامی و تزلزل شده بود، صلاح نمی دید که بیش از آن به آزار امام جواد (ع) بپردازد. هم چنین به دلیل قدرت شیعیان در آن روزگار تمام سعی خود را بر آرام نگه داشتن اوضاع مصروف می داشت، لذا به منظور دست یابی به چنین هدفی ناچار شد آن حضرت را مانند پدرش امام رضا (ع) در قدرت سهیم کند. امام ولایتعهدی را قبول کرد، مشروط بر این که هرگز در کاری دخالت نکند و این امر مشروع بودن حکومت خلیفه را با سؤال روبه رو می کرد. امام جواد با گذاشتن شروطی مبنی بر دخالت نکردن در امور، عملاً ناچار شدن خود را به پذیرش ولایتعهدی به نمایش گذاشت و نقشه خلیفه را که با این هدف درصدد کسب مشروعیّت بود، ناکام گذاشت.

مسأله مخاطره آمیزی که در این مقطع حسّاس شیعیان را تهدید می کرد، قدرت گرفتن و پیشرفت «مذهب معتزله» بود. مکتب اعتزال در آن زمان رواج و رونق بسیاری گرفته بود و حکومت وقت از طرفداران آن بسیار حمایت می کرد. آنان دستورات ومطالب دینی را به عقل خویش عرضه می نمودند و آن چه را که عقلشان صریحاً تأیید می کرد، می پذیرفتند و بقیّه را انکار می کردند و چون نیل به مقام امامت در سنین خردسالی با عقل ظاهر بینشان سازگار نبود، پرسش های دشوار و پیچیده ای را مطرح می کردند تا به پندار خویش حضرت جواد(ع) را در میدان رقابت علمی و سیاسی شکست دهند. امّا آن امام با پاسخ های قاطع و استدلال های قوی از این مناظره ها سربلند بیرون آمد و هرگونه تردید در مورد امامت خویش را از بین برد و اصل امامت را تثبیت نمود و نشان داد که برخورداری از منصب الهی در خردسالی هیچ مشکلی ندارد.

از دیگر مسائل مطرح در این عصر، تهاجم عقیدتی و نیرنگ بازی های دو خلیفه ملعون عباسی (مأمون و معتصم) با مردم بود. به گواهی تاریخ مأمون مکّارترین و منافق ترین خلیفه عباسی بود که برای کسب پیروزی نهایی و قطعی بر اندیشه شیعه بسیار کوشید و هدف نهایی وی از تشکیل مناظره با امامان شیعه شکست ایشان و در نهایت سقوط مذهب تشیّع بود، زیرا او می خواست برای همیشه ستاره تشیّع افول کند و بزرگ ترین مانع در برابر حاکمان غاصب و ستمگر از میان برداشته شود، امّا در چنین عصری امام محمد تقی(ع) قاطعانه و با اقتدار الهی تمام در برابر انحرافات، مسامحه ها، توهین ها و دیگر مکرهای خلفای باطل ایستاد و از حقانیّت دین اسلام و شیعیان دفاع کرد. ایشان به رغم محدودیّت های موجود از سوی دستگاه خلافت، از طریق نصب وکلا و نمایندگان، ارتباط خود را با شیعیان حفظ می کرد. در سراسر قلمرو حکومت مأمون و معتصم آن حضرت کارگزارانی را اعزام می کرد و با فعالیّت های سیاسی گسترده از تجزیه نیروهای شیعه جلوگیری می نمود.

در دوران امامت امام نهم بعضی از انحرافات عقیدتی مطرح بود که ریشه در دوران های قبل داشت، ولی آن بزرگوار به مناسبت هایی با این انحرافات برخورد می کرد و با اعلام موضع خویش، نظر حق و صائب را بیان می نمود و مردم را از باورهای ناصحیح و غلط باز می داشت. امام جواد(ع) در برابر فرقه هایی که در دوران امامتش وجود داشت، شیعیان را راهنمایی میکرد. در دوره امام جواد(ع) تا زمان امام حسن عسگری(ع) به دلیل فشارهای سیاسی و کنترل شدید فعالیّت های آنان از طرف دربار خلافت، شعاع فعالیّت های علمی آن بزرگواران بسیار محدود بود، هر چند از علم وسیعی برخوردار بودند. دولت عباسی به منظور درهم شکستن چهره علمی امامان(ع) و زیر سؤال بردن دانش و حتی امامت آنان، جلسات مناظره و گفت وگوی علمی تشکیل می داد. البته با این کار عباسیان نه تنها به مقصود خویش نمی رسیدند، بلکه موجب رسوایی و فضاحت خود می شدند. از آن جا که امام جواد(ع) نخستین امامی بود که در خردسالی به منصب امامت رسید، آن حضرت مناظرات و گفت و گوهایی داشته است که برخی از آن ها بسیار مهم و مفید بوده است. راز برپایی آن مناظرات

این بود که از یک طرف امامت آن امام به خاطر کمی سن برای بسیاری