خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل هاشم مرقال پسر عموی عمرسعد عاشق جان فدای علی (ع) (۱۸)

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل هاشم مرقال پسر عموی عمرسعد عاشق جان فدای علی (ع) (۱۸) :

هاشم بن عتبه بن ابی وقاص مشهور به(هاشم مِرقال) پسر عموی عمربن سعد بن ابی وقاص. از جانبازان در راه امامت و ولایت و از یاران وفادار مولای متقیان علی علیه السلام و فرماندهان توانای صدر اسلام و سپاه امام (علیه السلام ) که به شجاعت و درایت مشهور بود. لقبش: «مرقال»، به معنی دونده به نوعی خاص.

نسب هاشم

هاشم اصلاً و نسباً از خاندان بنی زهره، یکی از خاندان های قبیله قریش است. نسبت کامل او چنین است: هاشم بن عتبه بن ابی وقاص(مالک) بن اهیب(وهیب) بن عبدمناف بن زهره بن کلاب بن مره بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهربن مالک بن نصربن کنانه بن خزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مضربن نزار بن معدبن عدنان.

پدرهاشم یعنی عتبه، کسی است که در روز احد دندان پیامبر(ص) را شکست، لبهای مبارکش را زخمی و صورتش را خراشید و باعث شد از چهره مبارکش خون جاری و سرازیر شود. سعدبن ابی وقاص که گرچه در ابتدا از جمله کسانی بود که خلافت علی (ع)را تأیید کرد ویا حتی برضد حکومت ابوبکر از جمله متحصنان در خانه حضرت زهرا(س) بود ولی به سرعت تغییر موضع داد و در زمره کسانی قرار گرفت که با علی (ع)دشمنی خود را در دل پروراند. از این رو، با علی بیعت نکرد.

جایگاه هاشم

بنابرگزارش تاریخ و نیز رجالیان متقدم و متاخر هاشم در تاریخ برگی زرین از خود به جای گذاشته است. ابن عبدالبر درباره او می نویسد: وی از نخبگان فضلا و پهلوانان قدر بود، یک چشمش را در جنگ یرموک از دست داد. در قادسیه قدرت فوق العاده ای از خود نشان داد، به گونه ای که قبل از او چنین ارمغانی برای سپاه اسلام نیاورده بود. سبب ساز فتح و پیروزی شد. پهلوانی قدرتمند از میان پهلوانان بود، به علاوه که فردی فاضل و خیر شمرده می شود ( ابن عبدالبر قرطبی، الاستیعاب، ج۴، ص۱۴۵۶.

ابن اثیر او را این گونه توصیف می کند: «کان من الشجعان الابطال والفضلاء الاخیار»؛ (عزالدین بن الاثیر الجزری، اسدالغابه، ج۴، ص۵۷۹.)

هاشم ازدلیرمردان و برجستگان پاک سرشت بود. ابن حجر درباره او می نویسد: «هاشم بن عتبه بن ابی وقاص…الشجاع المشهور المعروف بالمرقال ابن اخی سعدبن ابی وقاص…»؛ (احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الاصابه، ج۵، ص۳۸۹.

هاشم فردی شجاع و معروف و مرقال، پسر برادر سعدبن ابی وقاص است.

زرکلی می گوید: «صحابی برجسته ملقب به مرقال که پسربرادر سعدبن ابی وقاص است» (خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۹، ص۴۹-) شیخ عباس قمی در الکنی و الالقاب می نویسد:«کان من افاضل النبی و قتل فی نصره مولانا امیرالمؤمنین بصفین یوم شهاده عمار وکان عظیم الشان جلیل القدر…انه جاهد فی صفین و قاتل قتالا شدیدا ونصح لرجل شامی فهداه تعالی…»؛( شیخ عباس قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، ص۱۸۰.)

مورخین او را از اصحاب پیامبر (ص) دانسته و گفته اند که محضر آنحضرت را درک نموده و در روز فتح مکه مسلمان شده و ایمان آورد. در تمام نبردها شرکت می کرد و سپاهش را به سخنانی از رسول خدا (ص) راهنمایی و دلالت می کرد و می گفت: ای مردم: از پیامبر (ص) شنیدم که فرمود: مسلمانان بر جزیره العرب، فارس و روم غلبه خواهند کرد، پس بشتابید به جهاد، به جهاد!

در جنگ قادسیه، همراه عمویش، «سعد بن ابی وقاص» شرکت کرد و پس از رشادت های زیاد، شهر «جلولاء» در عراق بدست او فتح شد.

در دیگر فتوحات اسلامی شرکت و در «جنگ یرموک»، یک چشمش را از دست داد.

به دلیل همین جنگهای پی در پی که در شام و عراق بود، خسته و رنجور شده و مدتی کناره گیری کرد، با اینکه بر خلفای وقت گران آمد که هاشم را در میدان های نبرد نبینند.

او شهر کوفه را که در آن زمان از آرامش برخوردار بود، برای سکونت خود انتخاب و از مدینه به آنجا سفر کرد به خصوص که عمویش «سعد» والی و فرماندار آنجا بود و همانجا مقیم شد تا زمان خلافت خلیفه سوم (عثمان) که همراه عده زیادی از اصحاب پیامبر (ص) از مخالفین عثمان بود. ولی او مانند بعضی از صحابه چون «طلحه» و «زبیر» معتقد به کشتن عثمان نبود اما به رفتار سیاسی و مذهبی او شدیدا انتقاد و اعتراض داشت و چون خبر قتل عثمان (خلیفه سوم) و بیعت مردم با علی بن ابیطالب به شهر کوفه رسید، مردم کوفه به نزد فرماندار کوفه «ابوموسی اشعری» آمدند تا همراه او با علی (ع)، بیعت کنند. اما او توقف کرد و گفت: باید در این معنی تأمل کنم و ببینم که بعد از این چه حادث شود و از مدینه چه خبری رسد.

«هاشم بن عتبه» در جمع آنان بپا خاست و گفت: چه خبر خواهد رسید؟ عثمان را کشتند و مسلمانان از مهاجر و انصار با امیرالمومنین علی (ع)، بیعت کردند، میترسی که اگر با علی بیعت کنی، عثمان زنده شود و ترا سرزنش کند؟ هاشم این سخن گفت و بلافاصله دست راست خود را بیرون آورد و گفت: این دست از علی (ع) و دست چپ از آن خودم! سپس با دست چپ، دست راست گرفت و گفت: اکنون با علی (ع) بهترین امت بیعت کردم و به خلافت او راضی شدم و این اشعار را خواند:

ابایع غیر مکترث علیا *** و لا اخشی امیرا اشعریا

ابا یعه و اعلم ان سارضی ***یداک الله حقا و النبیا

من بی اعتنا به همه کس، با علی (ع) بیعت می کنم و از امیر اشعری، هراسی ندارم. با علی (ع) بیعت می کنم و می دانم که با اینکار، خدا و رسولش را خشنود خواهم ساخت و ابوموسی چون اینکار هاشم را دید، دیگر عذری نداشت، برخاست و به ناچار بیعت کرد و به دنبال او تمام بزرگان و مشاهیر کوفه، بیعت کردند.

او از ارادتمندان و در صف پیوستگان به آنحضرت قرار گرفت و چون در کوفه بود، مردم را بر بیعت با علی علیه السلام بر می انگیخت، تا زمان جنگ جمل که در رکاب آن امام (ع) مردانه جنگید و سرکشان جمل، شکست خوردند. پس از این پیروزی، با امام علی (ع) به کوفه برگشت و همه جا از طرفداران و حامیان سخت آن حضرت و در کنار او و مدافع حق و حقیقت تا مرز شهادت بود.

در خلافت عثمان بن عفان، سعید بن عاص از سوی وی حاکم کوفه بود. در پایان ماه رمضان هاشم مرقال هلال ماه را مشاهده کرد، و بدین جهت روزه اش را افطار کرد. خبر به سعید بن عاص رسید. او از هاشم علت را جویا شد، هاشم از مشاهده هلال ماه سخن گفت، سعید گفت: «آیا در میان مردم تنها تو با این یک چشمت آن را دیده ای؟» سپس دستور داد تا هاشم را حد زدند. گفته شده پس از قتل عثمان، حضرت علی(ع) حکومت کوفه را به هاشم مرقال داد و او سعید بن عاص را قصاص کرد.[بلاذری، انساب الاشراف، ج، ص. ]

چون «معاویه بن ابوسفیان» بر علیه علی بن ابیطالب (ع) طغیان کرد و آماده جنگ شد، و نامه های آن حضرت بر معاویه که به خلافت دل بسته بود، فایده ای نکرد، امام چند نفر از یاران برگزیده اش را مورد مشورت قرار داد تا نظر آنها را برای جنگ و مقابله با «معاویه» و «قاسطین» جویا شود.

از جمله: «هاشم مرقال» که به دلیل پایداری و استقامتش در یاری حضرت جزو همین افراد معتمد و مشاور بود که در جلسه شورا، با اخلاص و عقیده، به امام علی (ع) عرضه داشت: ای امیر مومنان، ما با خاندان ابوسفیان، آشنایی داریم، آنها به خاطر حرص و طمعی که به دنیا و دنیاپرستی دارند با تو می جنگند و از هیچ کوششی، دریغ نمی کنند، دروغ می گویند که به خونخواهی عثمان قیام کرده اند. این حیله، تنها نادانان را فریب میدهد، بلکه خروج آنها فقط به خاطر دنیاست. قلب های آنها قسی شده است. اینان کسانی هستند که کتاب خدا را پشت سرانداخته و برخلاف رضایت خداوند، در میان بندگان حکم میرانند، حلال خدا را حرام و حرام او را حلال کردند، شیطان بر آنها مستولی شده و به آنها وعده های باطل داده و فریفته آنگونه که از راههای هدایت و صواب جدا کرده و به راههای پست کشانده و دنیا را در نظرشان محبوب کرده است پس اینها بر سر دنیا با ما جنگ دارند. همانطور که ما بر سر آخرت و اشتیاقی که به وعده پروردگارمان داریم، با آنها پیکار می کنیم. از این رو، ما را به سوی این قوم گسیل دار و به نبرد با آنها روانه کن! ما باید هرچه زودتر برای سرکوبی آنها حرکت کنیم که اگر حق را پاسخ گفتند چه بهتر، و اگر خواهان جنگ بودند ما با آنها نبرد می کنیم. هاشم، با این گفتار کوتاه، شخصیت واقعی و حقیقت درونی معاویه و یارانش را آشکار کرد.

نقش هاشم بن عتبه در رابطه با «ناکثین»

در تعقیب این گروه (ناکثین= پیمان شکنان)، که سردمدارانش «طلحه و زبیر»، از مخالفین امام علی (ع) بودند، هاشم مأمور شد از منطقه «ذی قار» از طرف امام (ع) در بین راه مدینه تا بصره، نامه ای به کوفه ببرد و به والی آنجا برساند. هاشم به کوفه رفت و نامه را برای «ابوموسی اشعری» برد و از او خواست تا مردم را برای مقابله با ناکثین، آماده و بسیج کند. اما ابوموسی، نه تنها همکاری نکرد، بلکه او را تهدید به زندان و قتل نمود. هاشم نیز، فورا اطلاعات را به استحضار امام علی بن ابیطالب (ع) رساند.

هاشم در جنگ صفین و شهادت خود و پسرش

امام علی (ع) قبل از جنگ صفین، میخواست که از طریق مکاتبه و پیام، معاویه را از