خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل بررسی تطبیقی نشانه های ظهور موعود آخرالزمان از دیدگاه دین اسلام و مسیحیت

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل بررسی تطبیقی نشانه های ظهور موعود آخرالزمان از دیدگاه دین اسلام و مسیحیت :

مقدمه

اعتقاد به «ظهور مصلح» به شیعه یا مسلمان اختصاص ندارد. بلکه تمام ادیان آسمانی در این عقیده مشترکند. پیروان همه ادیان معتقدند که در یک عصر تاریک و بحرانی که جهان را فساد، بی دادگری و بی دینی فرا گرفته، نجات دهنده ای بزرگ طلوع می کند و به واسطه نیروی فوق العاده غیبی، اوضاع آشفته جهان را اصلاح می کند و خداپرستی را بر بی دینی و مادی گری غلبه می دهد. به عبارت دیگر، وقتی انسان ناامید می شود و می بیند که با وجود این همه ترقی و پیشرفت های فکری و علمی، روز به روز به فساد و تباهی کشیده می شود و اختراعات و اکتشافات محیرالعقول، نتوانسته انسان را از سردرگمی نجات دهد، بنا به فطرت ذاتی خود، متوجه درگاه خداوند بزرگ می شود و از او برای رفع ظلم و ستم و بحران های روحی و معنوی کمک می جوید. از این رو، در همه قرون، آرزوی «موعود جهانی» در دل خداپرستان وجود داشته است و این آرزو تنها در میان پیروان دین های بزرگ، مانند: زرتشتی، یهودی، مسیحی و مسلمان سابقه ندارد، بلکه آثار آن را در افسانه های یونانی، افسانه های میترا در ایران، کتاب های قدیم چینی ها، عقاید هندیان و در بین اهالی اسکاندیناوی و حتی در میان مصریان قدیم و بومیان وحشی مکزیک و نظایر آنها نیز می توان یافت. البته هر ملتی او را به لقبی مخصوص می شناسد، زرتشتیان او را به نام «سوشیانس »؛ یعنی نجات دهنده جهان، عیسویان به نام «مسیح موعود»، یهودیان به نام «سرور میکائیلی» و مسلمانان به نام «مهدی موعود» می شناسند. هر ملتی نیز آن «موعود نجات بخش» را از خودش می داند. برای مثال، زرتشتیان او را ایرانی و از پیروان زرتشت می دانند، عیسویان او را هم کیش خودشان می دانند، یهودیان او را از بنی اسرائیل و از پیروان موسی می شمرند و مسلمانان او را از دودمان بنی هاشم و فرزند پیامبر(ص) می شمارند، که البته اسلام، به طور کامل و مشخص این شخصیت جهانی و موعود کل را معرفی نموده که در سایر ادیان چنین نیست.

بررسی دیدگاه ادیان آسمانی و بلکه همه مذاهب در مورد «موعود و مصلح جهانی » بسیار قابل توجه است که مسلمانان کم تر به این مهم توجه کرده اند. وقتی جامعه بشری به این مهم توجه کند که عقیده به ظهور یک نجات دهنده فوق العاده جهانی، یک عقیده مشترک دینی است که از مصدر وحی سرچشمه می گیرد و همه پیامبران الهی بدان بشارت داده اند و همه ملل در انتظار او هستند، در این صورت، مسلمانان و به ویژه شیعیان را به «خیال بافی »، «عقاید خرافی» و نظایر آن متهم نمی کنند. در این پژوهش، دیدگاه دین اسلام و مسیحیت، در مورد نشانه های «ظهور منجی» به صورت تطبیقی مورد توجه قرار می گیرد. در ارتباط با پیشینه بحث لازم به ذکر است، اگرچه پژوهش هایی درخصوص بررسی نشانه های ظهور در ادیان مختلف از جمله مسیحیت صورت گرفته است، اما این پژوهش ها بیشتر پیرامون نشانه های کلی ظهور در بین ادیان مختلف بوده، اما چون پژوهشی مستقل به صورت بررسی تطبیقی در مورد نشانه های ظهور در دو دین اسلام و مسیحیت در زمینه های مختلف امور طبیعی، اجتماعی و اخلاقی رؤیت نشده؛ از این رو نگارنده را برآن داشت تا به بررسی تطبیقی نشانه های ظهور در دو دین اسلام و مسیحیت بپردازد. ناگفته نماند که ما درصدد اثبات «مهدی موعود» با استدلال به بشارت های کتاب های ادیان دیگر نیستیم و اصولاً به آنها احتیاج نداریم. بلکه با مطالعه دیدگاه مسیحیت در این زمینه، روشن می شود که عقیده به «انتظار موعود» و «نجات دهنده فوق العاده جهانی» یک عقیده مشترک دینی است.

۱- نشانه های ظهور

هر چند زمان ظهور منجی، دقیقاً مشخص نیست و مخفی است، امّا نشانه هایی در هر دو دین اسلام و مسیحیت برای آن بیان شده است. از این جهت، ظهور «منجی » به قیامت تشبیه شده است؛ زیرا همچنان که قیامت نشانه هایی دارد، ظهور نیز علائم و نشانه هایی دارد که قبل از آن به وقوع می پیوندد. اصل وجود علائم و نشانه های ظهور و بعضی از آن نشانه ها بین دو دین اسلام و مسیحیت مشترک است که ما در این پژوهش به بعضی از آنها اشاره می نماییم.

۱-۱- وقایع طبیعی قبل از ظهور، در دین مسیحیت

در منابع انجیل، قبل از آمدن منجی، اتفاقاتی ذکر کرده اند که این اتفاقات را از نشانه های ظهور منجی دانسته اند که آن حوادث عبارت است از:

۱-۱-۱- قحطی و بیماری های مهلک

طبق آموزه های دین مسیحیت از نشانه های ظهور، قحطی، وبا و بیماری های کشنده است. « و قحطی ها و وباها و زلزله ها در جای ها پدید آید». (مرقس: ۲۱: ۱۱) در جای دیگر بیان می کند: «در روی زمین عسرت و تنگی در جامعه روی خواهد داد و بر زمین تنگی و حیرت برای امت ها روی خواهد داد». (متی: ۲۴: ۷)

۱-۱-۲- خسوف و کسوف متعدد و اتفاقات آسمانی

در این باره در کتاب مقدس چنین آمده: « و در آفتاب و ماه و ستارگان، علامات خواهد بود و بر زمین، تنگی و حیرت از برای امت ها روی خواهد نمود. به سبب شوریدن دریا و امواجش و دل های مردم ضعف خواهد کرد و از خوف و انتظار آن وقایعی که بر ربع مسکون ظاهر می شود، زیرا قوات آسمان متزلزل خواهد شد». (متی: ۲۴: ۲۹-۳۰) از آیات فوق چند مطلب برداشت می شود:

الف. خسوف و کسوف که آن را عبارت «و در ستارگان علامات خواهد بود» بیان می کند.

ب. اتقاقات آسمانی که مربوط به ستارگان خواهد بود؛ مانند پیدا شدن ستاره های دنباله دار و مانند آن که عبارت «و در ستارگان علامات خواهد بود » بیانگر آن است.

ج. خشکی و اتفاقات غیر عادی بر روی زمین که عبارت «و بر زمین تنگی و حیرت از برای امت ها روی خواهد نمود» آن را می فهماند.

د. طوفان و ناامنی در دریا از عبارت «به سبب شوریدن دریا و امواجش» نیز اتفاقاتی که بر ربع مسکون ظاهر می شود؛ مانند سیل و زلزله. حتی جای دیگر، تاریک شدن و خاموش شدن خورشید و ماه و فرو ریختن ستارگان از آسمان بیان شده است: « بعد از مصیبت آن ایام، آفتاب تاریک گردد و ماه، نور خود را بدهد و ستارگان از آسمان فرو ریزند و قوّت های افلاک متزلزل شود. آن گاه علامت پسر انسان در آسمان پدیدار گردد». (مرقس: ۱۳: ۲۵ )

۱-۱-۳- وقوع زلزله و حوادث طبیعی

«و زلزله ها حادث خواهد شد، قحطی ها و اغتشاش ها پدید می آید. این ها، ابتدای دردهای تازه می باشد».(مرقس: ۸: ۱۳) آیه فوق و نظایر آن، چند مسئله را پیش از ظهور منجی و دوره آخرالزمان بیان می کند:

الف. آمدن زلزله، از این که زلزله را به صورت جمع آورده، معلوم می شود که متعدد است و از عبارت بعد از آن هم مخرّب بودن آن فهمیده می شود.

ب. قحطی و کم شدن نعمت نیز یکی از وقایع این دوره است که هم می تواند بر اثر درگیری و جنگ ملت ها و قدرت ها باشد و هم به سبب نبودن باران کافی و اختلالات جوی.

ج. وجود اغتشاش و بی نظمی که شاید مراد، بُعد طبیعی آن باشد؛ یعنی در طبیعت و زندگی روزمره مردم، اغتشاش به وجود می آید و ممکن است منظور جنبه اجتماعی آن باشد که بر اثر جنگ و ناامنی پیش می آید.

۱-۱-۴- بروز مرگ و بلایا

«لهذا بلایای او از مرگ و ماتم و قحط در یک روز خواهد آمد و به آتش سوخته خواهد شد».(یوحنا: ۸: ۱۸) در این آیه، به آمدن بلایا و مرگ فراوان بین مردم هشدار می دهد که یا بر اثر قحطی و بیماری است یا به سبب جنگ و اختلاف. احتمال دیگر این که هر دو باعث مرگ و میر فراوان می شود. «قوم ها و ممالک جهان، با یکدیگر ستیز بر خواهند خاست. در جاهای مختلف، قحطی و زمین لرزه روی خواهد داد؛ ولی این ها پیش درآمد بلاهای بعدی است ».(متی: ۲۴: ۷)

۱-۲- وقایع طبیعی قبل از ظهور، در دین اسلام

یکی از وقایع مهم در دین اسلام که وعده الهی در قرآن است:«وَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فی الْأَرْض وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»(قصص/ ۵) ظهور منجی و مصلح، موعود ادیان است. خداوند به وسیله او به تمام وعده های خود لباس وجود می پوشاند که برخی نشانه های آخرالزمان، قبل از آمدن منجی و برخی دیگر، بعد از آن محقق می شود. این نشانه ها، در ابعاد مختلف طبیعی، اجتماعی، اخلاقی و معنوی است. معمولاً نشانه هایی که جنبه منفی و نامطلوب دارد و بیانگر پریشانی، آشفتگی و هرج و مرج است، قبل از ظهور می آید و نشانه هایی که مثبت و امیدوار کننده هستند بعد از آمدن منجی تحقق می یابند. در حدیثی از پیامبر اسلام (ص) نشانه های آخرالزمان که قبل از برپایی قیامت رخ خواهد داد، شمرده شده است که یکی از آنها ظهور مصلح است. (مجلسی، ۱۴۱۲: ۵۲ / ۲۰۹ ) نشانه ها نیز چند دسته هستند، گاهی قابل تغییر و دگرگونی نیست؛ زیرا در صورت عدم تحقق آن، خلف وعده لازم می آید؛ مثل ظهور منجی در آخرالزمان و قبل از قیامت. برخی دیگر نیز حتمی است؛ اما نه به اندازه دسته قبل؛ بلکه می تواند محقق شود یا نشود و خلاف عدلی پیش نمی آید. دسته آخر نیز نشانه هایی است که به قید و شرط وابسته است که با تحقق آن شروط محقق می شود که اصطلاحاً به آنان، اتفاقات غیر حتمی می گویند. ( محمدی، ۱۳۸۸: ۸۷ )

«وَلَنَبْلُوَنَّکمْ بِشَیءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ (بقره/۱۵۵)؛ قطعاً شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی و کمبود محصولات، آزمایش می کنیم وصابران (در این حوادث و بلاها را) بشارت بده ». طبق بعضی از روایات، این آیه یکی از مصادیق دوره آخرالزمان است. محمد بن مسلم در تفسیر این آیه، روایتی از امام صادق(ع) نقل کردند: «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبی عبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ قُدَّامَ قِیَامِ الْقَائِمِ عَلَامَاتٍ بَلْوَی مِنَ اللَّهِ تَعَالَی لِعبَادِهِ الْمؤْمِنِینَ قُلْتُ وَ مَا هِیَ قَالَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ ءٍ منَ الْخوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بشِّرِ الصابِرِینَ قالَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ یَعْنِی الْمُؤْمِنِینَ بِشَیْ ءٍ مِنَ الْخَوْفِ منْ ملُوکِ بَنِی فُلَانٍ فِی آخِرِ سُلْطَانِهِمْ وَ الْجُوعِ بِغَلَاءِ أَسْعَارِهِمْ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ فَسَادِ التجَارَاتِ وَ قلَّهِ الْفَضْلِ فِیهَا وَ الْأَنْفُسِ قَالَ موْتٌ ذَرِیعٌ وَ الثَّمَراتِ قلَّهِ رَیعٍ ما یُزْرَعُ وَ قِلَّهِ بَرَکَهِ الثِّمَارِ وَ بَشِّرِ الصابِرِینَ عنْدَ ذَلِکَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ ثُمَّ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ هَذَا تَأْوِیلُهُ إِنَّ اللَّهَ عزَّ وَ جلَّ یَقُولُ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسخُونَ فِی الْعِلْم؛ محمد بن مسلم از امام صادق(ع) نقل می کند که ایشان فرمودند: پیش از قیام قائم، نشانه هایی جهت آزمایش از جانب خداوند نسبت به بندگان مومنش است، عرض کردم: آن گرفتاری ها چیست؟ فرمود: همان است که خدای عزّ و جلّ می فرماید: «ولنبلونکم بشی»؛ یعنی هرآینه بیازماییم شما مومنان را «بشی من الخوف» به مقداری و چیزی از ترس یعنی از پادشاهان فلان خانواده در پایان سلطنت شان و«الجوع » و گرسنگی به خاطر بالا بودن قیمت ها «ونقص من الاموال» و کاستی از مال ها (یعنی فساد تجارت ها) «والانفس» و جان ها(یعنی مرگ سریع) «والثمرات» و محصولات (یعنی کم شدن کشاورزی و کمبود برکت محصولات ) «و بشرالصابرین » بشارت ده صابران را در چنین وقت به خروج قائم(عج) سپس به من فرمود: ای محمّد! این است؛ تأویل قول خداوند عزّ و جلّ که می فرماید:« وَما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فی الْعلْم؛ تأویل آن را به جز خدا و پایداران در دانش کسی نمی داند». (نعمانی، ۱۳۶۳: ۲۵۰؛ قندوزی حنفی، ۱۳۷۵: ۳/۷۱) در این آیه و روایت، ابتدا بیماری ها و قحطی و مشکلات زندگی بیان شده است؛ ولی در نهایت به کسانی که صبر می کنند و با وجود مشکلات بر دین خود پایداری می کنند مژده داده شده است. (خادمی شیرازی، ۱۳۹۰: ۱۷- ۱۸)

در احادیث، علائمی برای ظهور بیان شده است که عبارتند از:

۱- قحطی شدید؛ از جمله علائم، آمدن قحطی شدید در جامعه است؛ به گونه ای که ترس تلف شدن بین مردم ایجاد می شود، قیمت اجناس بالا می رود، تجارت بی رونق می شود و در روایتی از امیرالمؤمنین(ع) آمده است که سه سال قحطی و گرانی پیش می آید، به محصولات کشاورزی هم آفت زده و باعث از بین رفتن آنها می شود. (مجلسی، ۱۴۱۲: ۵۲/۱۸۵ و ۲۱۹)

۲- وقوع بیماری طاعون؛ در روایات آمده است که بیشتر مردم، با مرگ عادی از بین می روند که علت آن هم بیماری طاعون است یا بر اثر جنگ و درگیری کشته می شوند که از اولی به مرگ سفید و از دومی به مرگ قرمز تعبیر شده است. (مفید، ۱۴۱۴: ۲/ ۳۶۸ -۳۷۸؛ صافی گلپایگانی، ۱۴۲۲: ۳/۸۱-۸۵ ). پیامبر اکرم (ص) مرگ ناگهانی را از علائم آخرالزمان شمرده اند. (طوسی، ۱۴۰۳: ۲/ ۲۷۷) ۳- وقوع زلزله در شام قبل از خروج سفیانی؛ زمین لرزه ای در شام اتفاق می افتد که صد هزار نفر بر اثر آن هلاک می شوند که برای مومنان، رحمت و برای کافران عذاب است. (همان:۲/ ۲۷۷) و در روایتی از امام باقر(ع) آمده است در شام اختلافی پیش می آید و صد هزار نفر از بین می روند. این، رحمتی برای مومنان و عذابی برای کافران است. (مجلسی، ۱۴۱۲: ۲۱۶ و ۲۵۳)

۲- اتفاقات آسمانی؛ در حدیث آمده است که ستاره های دنباله دار در آسمان پدیدار گشته و ستاره ها به یکدیگر نزدیک می شوند. و برخلاف قواعد نجومی کسوف در وسط ماه رمضان و خسوف در آخر آن رخ می دهد. همچنین طلوع خورشید از مغرب رخ می دهد. (مقدسی شافعی، ۱۴۱۶: ۷۳)

۳- آمدن باران فراوان؛ در آخرالزمان، باران فراوانی می آید؛ به گونه ای که مثل آن را مردم ندیده اند و باعث برکت و زنده شدن زمین می شود. (مجلسی، ۱۴۱۲: ۵۲ / ۲۱۲؛ امین، ۱۴۰۳: ۴/۱۴۳ ) در روایت آمده است که نشانه های پیش از آمدن منجی در آخرالزمان یعنی آخرین علامت آن دوره، باران های پی در پی است، به اندازه ای که همه جا سرسبز و خرم می شود و این، آغاز زندگی همراه آسایش و راحتی است. (مفید، ۱۴۱۴ق: ۱/۳۷۰)

۶- طلوع ستاره ای از مشرق؛ طلوع ستاره از شرق که مانند ماه نور دارد و شرق را روشن می کند از دیگر علائم است. و نیز تراکم ستارگان از جمله آن علامت ها است. (حائری یزدی، ۱۴۲۲: ۵۲)

۷- خسوف و کسوف بسیار؛ از دیگر علائم، خسوف و کسوف های متعدد به ویژه در ماه شعبان و رمضان با آشکار شدن نشانه هایی در خورشید و ماه و تغییرات غیر منتظره در آسمان است. از امام باقر(ع) روایت شده است در آخرالزمان دو علامت ظهور می کند: یکی گرفتن ماه در پنجم ماه و دیگری گرفتن خورشید در نیمه ماه که تا آن زمان بی سابقه است. (مجلسی، ۱۴۱۲: ۵۲/۹۲۲)

۲- وقایع اجتماعی پیش از ظهور منجی در دین مسیحیت

۲-۱- اختلافات اقوام، جنگ و درگیری ها

در بعضی موارد در کتب آسمانی آمده است که کشورها و اقوام مختلف در آخرالزمان با هم جنگ و اختلاف دارند و از این بابت، فساد و اضطراب بین مردم زیاد می شود؛ اما مومنان را به صبر توصیه می کند و می گوید: «وجود این امور در آخرالزمان، ضروری است: و چون اخبار جنگ ها و فسادها را بشنوید، مضطرب مشوید؛ زیرا که وقوع این امور اول ضروری است؛ لکن انتهای عالم نیست. سپس به ایشان گفت: قومی با قومی و مملکتی با مملکتی مقاومت خواهند کرد». (لوقا:۲۱: ۹-۱۰ ) ۲-۲- وجود ظلم و بی عدالتی حکام «قبل ازاین، همه بر شما دست اندازی خواهند کرد و جفا نموده شما را به کنائس و زندان ها خواهند سپرد. و در حضور سلاطین و حکام به سبب نام من، خواهند برد و این برای شما به شهادت خواهد انجامید ».(مرقس: ۱۳: ۹)

۲-۳- ظهور ضد مسیح

چند فصل از انجیل، به آمدن شخصی مستبد و اهریمنی در آخرالزمان اختصاص داده شده که به ضد مسیح موسوم است و با تشکیل حکومت، دنیا را مطیع خود می کند. (یوحنا: ۲: ۱۸ ) در برخی آیات، ضد مسیح که همان دجال است، کسی معرفی شده که مسیح را انکار می کند: « و هر روحی که عیسی مسیح مجسم شده را انکار کند، از خدا نیست و این است روح دجال که شنیده اید او می آید و الان هم در جهان است». (یوحنا: ۴: ۳)

۲-۴- آمدن الیاس قبل از ظهور مسیح

در عهد جدید به آمدن الیاس قبل از ظهور منجی اشاره شده است. ابتدا باید الیاس ظهور کند و با اصلاح جامعه زمینه را برای آمدن مسیح، آماده سازد و این اتفاق حتمی است. عیسی(ع) در جواب شاگردان که پرسیدند: «آیا الیاس می آید؟» جواب می دهد: «الیاس البته اول می آید و تمام چیزها را اصلاح خواهد کرد». (مرقس: ۹: ۱۲)

۲-۵- ویرانی و سقوط اورشلیم

در کتاب مقدس، خرابی و محاصره اورشلیم و سقوط آن در دوره قبل از متن آخرالزمان و آمدن منجی پیش بینی شده و به پیروان خود توصیه کرده است که به بیرون بیابان ها بگریزند: « آن گاه هر که در یهودیه باشد به کوهستان بگریزد». (متی: ۱۶: ۲۴)

۲-۶- ظهور پیامبران دروغین

عیسی(ع) به حواریون و پیروان خود مکرر توصیه نموده که قبل از آمدن پسر انسان، افرادی به دروغ ادعا می کنند منجی و پسر انسان هستند و شما را به قصد فریب، به جانب خود دعوت می کنند؛ اما هوشیار و آگاه باشید و شما منتظر منجی واقعی باشید: « زنهار کسی شما را گمراه نکند؛ از آن رو که بسا به نام من آمده و خواهند گفت: من مسیح هستم و بسیاری را گمراه خواهند کرد». (متی: ۴: ۵) از این عبارت فهمیده می شود که عده ای به دنبال مدعیان دروغین مسیح خواهند رفت و در جامعه، گروه های منحرف تشکیل می گردد. در چند بند بعدی می گوید: « و بسا انبیای دروغین ظاهر شده، بسیاری را گمراه می کنند». (متی: ۴: ۱۳)

۳- وقایع اجتماعی پیش از ظهور منجی در دین اسلام

۳-۱- جدایی و تفرقه در اجتماع

پیش از آمدن مصلح و در آخرالزمان، جوامع بشری از جدایی و تفرقه رنج می برند. انسان ها آرزوی یک دل و یک سو بودن را دارند و اکثر جامعه با یکدیگر در تضاد و اختلاف به سر می برند هر کسی و گروهی، از آموزه های دینی، برداشت و تفسیر متفاوتی دارد که باعث اختلاف در مسائل و رفتارهای اجتماعی می شود.

۳-۲- رواج فساد و ظلم در جامعه

آن زمان، گناه، ظلم و کفر در جامعه رواج پیدا می کند و ظلم بر عدل غلبه می یابد. آن هنگام، مسلمانان برای هویت خود ارزشی قائل نیستند. اکثر مردم هم به حالات کافران و مشرکان گرایش می یابند و سعی می کنند در زندگی و حرکات خود شبیه آنان شوند. حتی در تربیت فرزندان خود نیز از الگوی آنها پیروی می کنند. ارزش های اخلاقی و ادب اجتماعی بین افراد از بین می رود و دیگر نه کوچک تر به بزرگتر احترام می گذارد و نه بزرگ تر به کوچک تر رحم می کند. (مقدسی شافعی، ۱۴۱۶: ۲۱۷؛ مجلسی، ۱۴۱۲: ۵۲/ ۱۹۱-۲۶۶)

۳-۳- آمدن فتنه های پی در پی

فتنه ها یکی پس از دیگری ظاهر می شود و هر فتنه، از فتنه قبل بزرگ تر و مخرب تر است. طبق نقلی از پیامبر اکرم(ص) در فتنه اول، ریختن خون، در فتنه دوم، علاوه بر خون، مال مردم و در فتنه سوم، خون، مال، جان و نیز ناموس، مباح شمرده می شود و فتنه چهارم هم دجال است. (محامی، ۲۰۰۰: ۲۲۳؛ متقی هندی، ۲۰۰۳: ۱۰۳) در روایتی از حضرت علی(ع) آمده است: چند حادثه مهم، پیش از ظهور منجی و در آخرالزمان رخ می دهد؛ از جمله خون هایی که در بصره ریخته می شود، تخریب خانه های بصره و هلاکت اهل آن، ترس و وحشت عمومی در همه عراق پدید آمده و موجب سلب آسایش و آرامش مردم می شود. (مفید، ۱۴۱۴: ۳۴۰)

۳-۴- شورش و قیام ها

قبل از ظهور منجی، شورش ها و قیام هایی رخ می دهد از جمله:

– خروج سفیانی؛ طبق روایات، سفیانی شخصی است که در آخرالزمان و قبل از ظهور، در منطقه شام قیام کرده و باعث انحراف عده زیادی از مسلمانان می شود و مناطق مهم شام، فلسطین، عراق و اردن و چند منطقه دیگر را به تصرف خود در می آورد اما در نهایت، در منطقه بیداء با سپاه امام درگیر می شود و با امدادهای الهی، شکست خورده و در زمین فرو می رود.

– خروج یمانی؛ از نشانه های قبل از ظهور منجی و نزدیک به آن، خروج یمانی بیان شده است. یمانی شخصی است که از منطقه یمن خروج نموده و مردم را به حق و عدل دعوت می کند. همزمان با آن، در نقاط دیگر، قیام هایی رخ می دهد ولی مسلم و مشهور، قیام یمانی است؛ گرچه تفصیل کیفیت آن بیان نشده است. (طوسی، ۱۴۰۳: ۲۶۷؛ صدر، ۱۴۱۲: ۵۲۵)

– قتل نفس زکیه؛ منظور از نفس زکیه، شخصی با ایمان و از اولیای خداست نزدیک آمدن منجی، کنار رکن و مقام، به ناحق کشته می شود. نام دیگری که برای او ذکر شده است، سید حسنی یعنی از نسل امام حسن(ع) است.(صافی گلپایگانی، ۱۴۲۲: ۳/ ۸۶- ۱۰۲)

– خروج دجال؛ این اتفاق نیز از وقایع مهم و غیرقابل انکار است؛ اگرچه در تفسیر دجال اختلاف نظر وجود دارد. ظهور قیام های بسیار در نقاط مختلف؛ از جمله این قیام ها قیام در یمن، به رهبری سید یمانی که گذشت و نیز بیرون آمدن پرچم های سیاه از خراسان و قیام سید خراسانی و امثال آن.

۴- بررسی نشانه های ظهور در قرآن

«إن اللَّهَ قَادِرٌ عَلَی أَن ینَزِّلَ آیَهً (انعام /۱۷ )؛ به درستی که خداوند قادر است که نشانه ای فرو فرستد». در تفسیر این آیه در روایت امام باقر(ع) به چند نشانه از نشانه های ظهور حضرت ولی عصر(ع) اشاره شده است: «فی رِوایهِ أبِی الجارودِ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام فی قَولِهِ:« إنَّ اللَّهَ قادِرٌ علَی أَن ینَزِّلَ آیَهً» وسَیریکم فی آخِرِ الزَّمانِ آیاتٍ: مِنها دابَّه الأَرضِ ، وَالدَّجّالُ، ونُزولُ عیسَی بنِ مریمَ (ع)، وطُلوعُ الشَّمسِ م