خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس

فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس؛ انتخابی مطمئن برای ارائه‌ای حرفه‌ای

اسلایدهایی آماده برای استفاده:

فایل فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس شامل ۱۲۰ اسلاید با طراحی دقیق و ساختاری استاندارد است که برای ارائه‌های رسمی یا چاپ، کاملاً مناسب و آماده استفاده می‌باشد.

ویژگی‌هایی که فایل فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس را متمایز می‌کند:

• طراحی بصری حرفه‌ای:فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس با بهره‌گیری از رنگ‌بندی هوشمندانه و چیدمان اصولی جهت انتقال بهتر مفاهیم ارائه.
• سهولت در اجرا: تمامی اسلایدها از پیش تنظیم شده‌اند و بدون نیاز به ویرایش، قابل استفاده هستند.
• وضوح بالا و نظم ساختاری: کیفیت بالای عناصر گرافیکی و هماهنگی کامل در نمایش، تجربه‌ای بدون نقص را فراهم می‌سازد.

استاندارد بالا در تولید محتوا:

فایل فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس با رعایت اصول حرفه‌ای طراحی شده و عاری از هرگونه ایراد گرافیکی یا ناهماهنگی در نمایش می‌باشد.

نکته مهم:

در صورت مشاهده نسخه‌هایی با کیفیت پایین‌تر، توجه داشته باشید که ممکن است نسخه‌های غیررسمی باشند. نسخه اصلی فایل فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس تنها از طریق منبع معتبر در دسترس است.

هم‌اکنون فایل فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس را دریافت کرده و ارائه‌ای حرفه‌ای و متمایز تجربه نمایید

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس :

مقدمه و بیان مسئله

انسان، مجموعه ای ازخصایل، ویژگیها و قوای جسمی، روحی – روانی، عاطفی و اجتماعی است. کاربرد متعادل و متناسب این قوا ستوده و افراط وتفریط در کاربرد آنها متضمن اثرات منفی است. یکی از قوای روانی، “غضب ” و “خشم ” است. کاربرد خشم و غضب در روابط فردی سبب بحث، تنش و حتی درگیری فیزیکی، در سطح ملی سبب نافرمانی، درگیری، قتل و کشتار و در سطح بین المللی سبب “جنگ ” میشود. “جنگ رویارویی دو حکومت، دو ملت یا دو کشور درمقابل یکدیگر است ” (دبیری، ۱۳۹۴: ۸). در طول تاریخ، جنگ های مختلفی ازنظر دامنه، گستردگی و طول مدت به وقوع پیوسته است. یکی از این جنگ ها که به نظر میرسد در دوران معاصر جزو جنگ های طولانیمدت باشد، جنگ عراق و ایران است که هشت سال به درازا کشید.

“عمل جنگ به دو مقوله حمله و دفاع تقسیم میشود” (کلاوزویتس، ۱۳۵۸: ۲۰). در جنگ هشت ساله، عراق حمله کننده و ایران دفاع کننده بود. هرچند این جنگ برای ایران به صورت یک نبرد دفاعی تجلی کرد ولی “از آغاز با مؤلفه های معنوی پیوند عمیق یافت، به گونه ای که [مؤلفه های معنوی] بر موضوعاتی چون «دفاع از سرزمین » و «کشوربانی» غلبه کرد” (میرکاظمی، ۱۳۹۲: ۷).

برخی از مدافعان ایران در جریان دفاع به “شهادت ” رسیدند.

با گذشت ۳۰ سال از دوران جنگ هشت ساله با وجود “دفاعی” و “مقدس” دانستن آن در زمینه جایگاه و تأثیرگذاری شهدا گرچه کارهایی انجام گرفته است که میتوان آنها را در اغلب حوزه های فرهنگی ملاحظه کرد اما باتوجه به بررسیهای به عمل آمده “نتایج پژوهش های مربوط نشان دهنده کم رنگ بودن نسبی این مفاهیم و نارساییهایی در این زمینه است ” (اثباتی وکاظمی، ۱۳۸۳). شهدا برای دفاع از سرزمین و آرمان ها جان خود را فدا کردند. آنها این راه را با شناخت، آگاهی و از روی شوق انتخاب کردند. شناخت آنها مبتنی بر تفکرات، جهان بینی و ملاحظات فلسفی است. طبیعتا آنها تعریف مشخصی از هستی، خداوند، انسان و ویژگیها و سرنوشت او، طبیعت، راه های کسب معرفت، ارزش ها و آرمان ها داشتند. شناخت و آگاهی آنها میتواند الگو و اسوه ای برای نسل امروز باشد. برای درونیسازی الگوهای رفتاری و آموزه های شناختی و تربیتی شهدا برای تربیت نسلی بهنجار، کمک به پایداری و تداوم انقلاب اسلامی و همچنین مقابله با تغییرات شناختی، فرهنگی و اجتماعی ناخواسته شناخت بنیادهای معرفتی، آموزه های تربیتی و سیره عملی شهدا ضرورت دارد. شهدا و دانشجویان شهید را میتوان از روی آثار آنان شناخت.

یکی از آثار غنی به جامانده از شهدا وصایای آنهاست. اکثر قریب به اتفاق مدافعان وطن و ازجمله شهدا براساس آموزه های دینی و فرهنگی برای خود وصیت نامه تنظیم مینوشتند. وصیت نامه های شهدا مانند هر اثر مکتوب دیگری منبعث از مبانی فکری، فرهنگی و فلسفی آنهاست. شناخت واقعی تفکرات شهدا ازطریق تحقیق علمی انجام میشود. به گونه ایکه موفقیت بیشتر جهت آشنایی با الگوهای رفتاری مقبول شهدا، درونیسازی آنها و پایداری این فرایند، دستیابی به بنیادهای فکری و الگوهای رفتاری ازطریق انجام تحقیقات علمی میسر میشود. لذا هدف کلی پژوهش حاضر، کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی مندرج در وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس است. به طور جزئی این پژوهش درصدد است هستی شناسی، انسان شناسی، شناخت شناسی و ارزش شناسی موردنظر شهدا را کشف و برمبنای آنها پیشنهاداتی به دست اندرکاران امر تعلیم وتربیت ارائه دهد. براین اساس، سؤال کلی که این پژوهش درصدد پاسخ آن است اینکه مبانی فلسفی مندرج در وصیت نامه شهدای دانشجو کدامند؟

مفهوم شناسی جنگ

جنگ در لغت به معنای ستیزه و نبرد و عربی آن حرب است (فرهنگ فارسی معین، ذیل جنگ). “جنگ رویارویی دو حکومت، دو ملت یا دو کشور در مقابل یکدیگر” (دبیری، ۱۳۹۴: ۸) و “پدیده اجتماعی و جزو هر جامعه بشری است ” (ادیبی سده، ۱۳۸۲: ۶۵). جنگ، علل مادی و معنوی دارد. یکی از علل مادی جنگ، عامل سیاسی است. ” هرگاه سیاست توانایی خود را در حل وفصل اختلافات ازدست بدهد، جنگ، آخرین وسیله ای است که برای دستیابی به اهداف، مورد استفاده قرار میگیرد (شیرودی، ۱۳۷۸: ۴۶). از دیگر علل مادی جنگ میتوان از علل اقتصادی یاد کرد. عامل اقتصادی جنگ تلاشی است برای دستیابی به امکانات اقتصادی، منابع زیرزمینی، ازبین بردن موانع تجاری و گمرکی و مانند آن (تافلر، ۱۳۷۲: ۱۱). جنگ غیر از علل مادی، علل معنوی نیز دارد. هریک از ابزارهای مادی که برای آغاز و یا ادامه جنگ به کار میرود، اگر با هدف و انگیزه مذهبی، الهی، خدمت به انسانیت و نظایر آن به کار رود، در چارچوب علل معنوی جنگ قرار میگیرد.”جنگ هایی که در اسلام وارد شده است برای این است که اینها را از ظلمات به نور وارد کنند.” (امام خمینی، ۱۳۶۳: ۸).

شهریور ۱۳۵۹ با حمله عراق به مرزهای سرزمینی ایران جنگ هشت ساله شروع شد. این جنگ هرچند برای ایران به صورت یک نبرد دفاعی تجلی کرد ولی “از آغاز با مؤلفه های معنوی پیوند عمیق یافت ” (میر کاظمی، ۱۳۹۲: ۷). به گونه ای که “باطن دفاع مقدس برای رزمندگانی که انقلاب اسلامی را باور داشتند، امری فراتر از جنگ های نظامی یا دفاع میهنی و حتی فراتر از نبردهای ایدیولوژیک بود” (کاکایی، ۱۳۸۰: ۲۰ – ۱۲).

فلسفه شهادت

در جریان دفاع از مرزهای سرزمینی و آرمان ها برخی از مدافعان وطن جان خود را فدا کردند.

در فرهنگ ایرانی – اسلامی از این فداکاران به عنوان “شهید” یاد میشود. “شهادت عبارت است از پایان دادن به فروغ درخشان زندگی، در کمال هوشیاری و آزادی، برای رسیدن به هدفی که آن هدف والاتر و بهتر از زندگی طبیعی دنیاست ” (ذاکری: ۱۳۶۱، ۴۱). کاربرد اصطلاح شهادت، تفاوت بینش اسلامی را نسبت به کاربرد نگاه غربی (martyr) که از ریشه مورت (murt) به معنای مرگ آمده است، نشان میدهد” (پشتدار، ۱۳۹۱: ۲۵). در زندگی عموما و در جهاد خصوصا، “شهادت” هدف نیست ؛ هدف انجام تکلیف، پیروزی بر دشمن، پاسداری از آیین، سرزمین، امنیت و استقلال است، ولی شهادت یکی از کارکردهای پنهان جنگ است. نتیجه شهادت برای شهید این است چون “شهید از ماده شهود و شهادت است، به معنای حضور؛ شهید علم حضوری پیدا میکند و همه چیز را به صورت حضور مشاهده میکند” (حسینی سیقانی، ۱۳۶۴: ۱۶). به علاوه آنان درپی آنند که مرگشان حائز دستاورهای این جهانی هم باشد. به ویژه اینکه دستاوردهای این جهانی آنها هم به تناسب خواست های آن جهانی بسیار بزرگ است. مثل نابودی استکبار، برچیده شدن ظلم و استقرار حکومت عدل در سراسر جهان ” (ذاکری،۱۳۶۱: ۴۰).

وصیت نامه

وصیت نامه سندی که کسی پیش از مرگ خود مینویسد و در آن سفارش هایی به وصی خود میکند که پس از مرگ وی انجام بدهد (فرهنگ فارسی عمید، ذیل وصیت نامه). وصیت نامه ها با همه اشتراکات و اختلافات، ساختاری واحد دارند. برخی عناصر عمومی وصیت نامه عبارتند از:

اول : قصد: یعنی موصی در وصیت کردن باید قصد تلفظ به الفاظ مفید وصیت را داشته باشد. دوم: قصد نتیجه: وصیت عمل حقوقی است، خواه عقد باشد خواه نه. در عمل حقوقی، قصد، نتیجه لازم است. سوم: تعهد موصی که ثمره آن به صورت استیفای حقوقی است (جعفری لنگرودی، ۱۳۷۸: ۸۵).

مدافعان وطن در نبرد دفاعی هشت ساله متأثر از فرهنگ اسلامی ایرانی وصیت نامه تهیه میکردند. “وصیت نامه [شهدا] سندی مکتوب و بعضا ضبط شده در نوار یا فیلم، شامل سفارش های شهید به اعضای خانواده، دوستان، همرزمان و جامعه که غالبا بیانگر اعتقادات شهید نیز باشد” (اداره کل جمع آوری، ۱۳۸۶: ۲۹). وصیت نامه های شهدا در برخی ویژگیها، شباهت هایی با وصایای حقوقی و فقهی دارد؛ ازجمله: وصیت در معنای “سفارش به دیگران “، ولی به طورکامل منطبق با هیچ یک از انواع وصیت نامه در معانی حقوقی، فقهی و غیره نیست (فهیمی، ۱۳۷۶: ۲۳۰).

وصیت نامه شهدا “مهم ترین اسناد نوشتاری جنگ ” (میرکاظمی، ۱۳۹۲: ۸) و “بخشی از ادبیات دفاع مقدسند که از سر پایبندی اعتقادی و با وجوه زیباشناختی درقالب انواع متون ادبی” نگاشته شده اند (سنگری، ۱۳۷۶: ۶ به نقل از دبیری، ۱۳۹۴: ۲۸). وصایای شهدا “آیینه ای از آرمان ها و عقاید رزمندگانی است که میکوشند در سطور وصایا برای مخاطبان تبیین کنند که چرا و با چه نیرویی در جبهه حضور یافتند و توقع آنان از بازماندگان و نسل های آینده چیست ” (دبیری، ۱۳۹۴: ۲۸).

سؤال های پژوهش

۱. کدام آموزه های تربیتی شهدای دانشجو ذیل مقوله هستی شناسی قرار میگیرند؟

۲. کدام آموزه های تربیتی شهدای دانشجو ذیل مقوله انسان شناسی قرار میگیرند؟

۳. کدام آموزه های تربیتی شهدای دانشجو ذیل مقوله شناخت شناسی قرار میگیرند؟

۴. کدام آموزه های تربیتی شهدای دانشجو ذیل مقوله ارزش شناسی قرار میگیرند؟

روش شناسی پژوهش

پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی است ؛ ازاین رو بعد از مشخص شدن مبانی فلسفی وصیت نامه شهدا، میتوان اسوه های تربیتی مناسبی را به نسل جوان ارائه کرد. همچنین براساس یافته ها، راهکارهای عملی تربیتی برای دست اندکاران و سیاست گذاران امر تعلیم وتربیت پیشنهاد کرد. روش تحقیق ازنظر ماهیت اسنادی – تحلیلی است؛ داده ها از اسناد مکتوب (وصیت نامه شهدا) گردآوری و جهت تحلیل اطلاعات از شیوه “تحلیل محتوای عمیق ” استفاده شده است. اجزای اصلی روش تحلیل به کارگرفته شده عبارتند از: گزاره ها، کلیدگزاره ها و داده های کمی.

گزاره ها، داده ها یا جمله کتبی یا شفاهی هستند که از متن (گفتار، نوشتار، صوت و…) استخراج و با حالت خبری، وصفی یا امری ارائه (سپنچی، ۱۳۹۱: ۱۲ – ۱۸) میشود.

کلیدگزاره: “واژه ای کانونی” است که از درون گزاره استخراج و با کلمات کوتاه نوشته شده و نقش راهنما را دارند.

داده های کمی: شامل کدهایی است که برای مضامین، منابع، زمان ها، اشخاص و… تعریف میشود.

در پژوهش حاضر برای اجرای روش تحلیل محتوای عمیق مراحل زیر عملیاتی شده است: شناسایی متون وصیت نامه شهدای دانشجو که در بنیاد شهید به عنوان متولی این امر ثبت شده اند.

نمونه گیری از وصیت نامه.

استخراج اطلاعات از متون : متون وصیت نامه های انتخابی قرائت و اطلاعات موردنظر استخراج، فیش برداری و طبقه بندی شدند.

تحلیل های داده ها: باتکیه بر گزاره های استخراج شده مفاهیم و منظور شهدا از گزاره ها، استخراج و به دنبال آن با کدگذاری محوری (کدنامه معکوس) مفاهیم مقوله بندی شدند.

برای گردآوری اطلاعات موردنیاز از روش “اسنادی” و به شیوه زیر عمل شد: گام اول: به هر وصیت نامه شماره شناسایی اختصاص یافت.

گام دوم : مفاهیم و متغیرها و مضامین مربوط به آموزه های تربیتی تعیین و تعریف نظری و عملیاتی شدند.

گام سوم: متن وصیت نامه ها قرائت و “گزاره های ” موردنظر استخراج شدند.

گام چهارم: با کدگذاری باز، منظور شهدا از گزاره ها استخراج و مفاهیم تولید شدند.

گام پنجم: مفاهیم استخراج شده مقوله بندی و کدنامه معکوس ساخته شد.

گام ششم: در مرحله پایانی مقوله ها بررسی و تحلیل شدند.

جامعه تحلیلی، شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس هشت ساله جمهوری اسلامی ایران میباشند. برای دسترسی به وصیت نامه شهدای دانشجو به بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور مراجعه، شهدای دانشجو مشخص و وصیت نامه ها با همکاری بنیاد شهید، بسیج دانشجویی و جهاد دانشگاهی استخراج شد. باتوجه به کیفیبودن پژوهش، حجم نمونه شامل ۱۰۰ وصیت نامه دانشجوی شهید از بین ۲۷۰۰ وصیت نامه تعیین شد. برای اینکه شانس هر وصیت نامه جهت قرارگرفتن در نمونه برابر باشد از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. نرم افزار MAXQDA برای استخراج و تحلیل داده مورد استفاده قرارگرفت.

مبانی نظری

اسلام یکی از ادیان الهی است. این دین مکتب فلسفی، تربیتی یا سیاسی و اجتماعی محض نیست. بلکه مجموعه شناخت ها، اوامر و نواهی است که تمام ابعاد زندگی فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی را شامل میشود. اسلام نیامده که فلسفه، سیاست، اقتصاد یا تربیت بگوید ولی از خلال آموزه ها و دستورات آن میتوان اندیشه های فلسفی، اقتصادی و تربیتی استخراج کرد. ازآنجاکه مبانی فلسفی شامل هستی شناسی، انسان شناسی، شناخت شناسی و ارزش شناسی است. در اینجا این موارد در اسلام جستجو میشود.

هستی شناسی

پدیده ها امری بیرونی و خارج از ذهن انسان هستند، به همین علت، وجود خارجی آنها در ذهن نمیگنجد (طباطبایی، ۱۳۸۷: ۲۳۶). خداوند علت و سبب اصلی پیدایش پدیده ها و به عبارتی مبدأ و مالک حقیقی هستی است. هستی و پدیده ها معلول وجود خداوند هستند و به این لحاظ وجود مستقلی ندارند (طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۱: ۳۱). خداوند غیر از علت هستی شأنیت هدایت و تدبیر امور هستی را دارد؛ یعنی خداوند “رب العالمین ” است، ربوبیت الهی آثار و لوازمی مانند مالکیت، مصاحبت، سیادت، قیومیت، ملازمت، تداوم بخشی و برآوردن حاجات دارد. خداوند رب سراسر عالم هستی است و شریکی در ربوبیت ندارد (جوادی آملی، ۱۳۸۷، ج ۱: ۲ – ۲۳۱). همه پدیده ها آیت و نشانه خداوندند. هر موجود و آیتی از موجودات، یک “عالم ” محسوب میشوند. عالم دارای درجات و انواعی است که شامل عوالم پیش از دنیا، عالم دنیا، عالم پس از دنیا (برزخ و

بهشت و جهنم) و عالم انسان و عالم فرشتگان و سایر عوالم است (جوادی آملی، ۱۳۸۷، ج ۱: ۳۳۲). آیات، نشانه ها و جهان هستی دارای ویژگیهایی مانند متناهیبودن، تغییر و تغییرپذیری، وابستگی، مشروط بودن و نسبیت میباشند. خداوند جهان هستی را از روی حکمت آفریده و حکمت او ایجاب میکند هیچ موجودی بیهوده آفریده نشده باشد (مطهری، ۱۳۷۹، ج ۲: ۸۸).

انسان شناسی

انسان مخلوق خداوند، دارای روح الهی، جانشین او، شاهکار آفرینش و دارای گرایش فطری به خداوند است (جوادی آملی، ۱۳۸۶: ۶۳). انسان ها ذاتا برابرند. براین اساس، همه انسان ها براساس فطرت یکسانی که دارند به سمت هدفی خاص که همان سعادت انسان است، هدایت میشوند (طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۱۲: ۱۸۷). دلیل اصلی فطریبودن گرایش به خداوند بینیازی انسان از براهین پیچیده برای اثبات خداوند است (جوادی آملی، ۱۳۸۷، ج ۲: ۲۹). انسان بر حسب فطرت، جایگاه آفریننده هستی را ورای خود میداند و این گرایش فطری نسبت به خدا سبب کرنش و خضوع (پرستش) در مقابل خدا میشود (مصباح یزدی، ۱۳۸۶: ۳۶). انسان برخوردار از فطرت الهی گرایش به حقیقت جویی، خیرخواهی، فضیلت طلبی، زیبایی، عشق و پرستش و ازطرف دیگر گرایش به برتری طلبی و قدرت طلبی دارد (مطهری، ۱۳۸۶، ج ۳: ۴ – ۴۸۰). این موارد از این جهت فطریاند که تحمیلی نیستند، تغییرناپذیرند، فراگیر و همگانیاند و به علاوه شاخص برتری انسان و بازشناسی او از دیگر موجودات هستند (جوادی آملی، ج ۱۲: ۲۶). انسان برحسب سرشت ذاتی، خواهان کمال است. او میتواند سیر تکاملی را پیموده و به “قرب الهی” که مطلوب نهایی انسان است، برسد. انسان مقرب همه استعدادهای ذاتیاش با حرکت اختیاری که بیانگر حق انتخاب اوست، به فعلیت رسیده است (مصباح یزدی، ۱۳۸۷: ۷۶). انسان دارای دو بعد جسمانی (حیات حیوانی) و بعد الهی است. انسان واقعی کسی است که در محدوده حیات حیوانی توقف نکند، بلکه بعد الهی را به فعلیت برساند (جوادی آملی، ۱۳۸۶: ۱ – ۱۵۰).

شناخت شناسی

برای انسان شناخت واقعیات امکان پذیر است. به عبارتی، اصل معرفت و واقع نمایی آن از اصول موضوعه و پیش فرض هاست (جواد آملی، ۱۳۸۷، ج ۱۳: ۲۱). دلیل امکان پذیربودن شناخت، دعوت انسان برای شناخت اشیاء است. ابزارهای شناخت انسان حواس، عقل و وحی میباشند (مطهری، ۱۳۸۰، ج ۱۳: ۴ – ۳۴۲). هرچند حس از ابزارهای شناخت است، ولی اهمیت عقل و وحی بیشتر است (مصباح یزدی، ۱۳۶۴، ج ۱: ۲۰۱). چون خداوند مبدأ هستی است، انسان باید ابتدا درصدد شناخت او برآید. شناخت خدا ازطریق شناخت حصولی و شناخت شهودی امکان پذیر است (جوادی آملی، ۱۳۸۷، ج ۱: ۲۹). شناخت حصولی کار عقل و شناخت شهودی کار “دل و قلب ” است. دل و قلب انسان منبعی است که با ابزار “تزکیه نفس ” میتوان از آن استفاده کرد (مطهری،۱۳۸۰، ج ۱۳: ۲۶۸). بنابراین، ابزارهای شناخت انسان عبارتند از حواس، عقل، دل و وحی.

ارزش شناسی

ازنظر علامه طباطبایی ارزش ها امری اعتباری محسوب میشوند که توسط عقل عملی ایجاد شده اند (طباطبایی، بی تا: ۲۰۴). ازنظر علامه ارزش ها به شکل مفهومی، مطلق و به صورت مصداقی، نسبی هستند. «اینکه [سوسیالیست های اخلاقی] گفتند: حسن و قبح مطلق وجود ندارد… مغالطه ای است که در اثر خلط میان اطلاق مفهومی به معنای کلیت و اطلاق وجودی به معنای استمرار وجود کرده اند (طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۲: ۳۱۵). ارزش امری است که به نوعی برای انسان مطلوب باشد و سبب کمالی در انسان گردد و ازطرف دیگر، رایگان نباشد (مطهری، ۱۳۸۷: ۲۳۳). مطلوبیت ها خیر و نامطلوب ها شر محسوب میشوند. سراسر هستی آکنده از “خیر” به عنوان یکی از ارزش هاست.

شر، امری موجود، واقعی و عدمی است (طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۲: ۳۱۵). خیر و شر به ذاتی و غیرذاتی قابل تقسیم است. ذاتی، خیر یا شرهایی هستند که خیر یا شربودن آنها معلول چیز دیگری نیست مثل حیات و فنا. غیرذاتی مواردی هستند که خیروشربودن آنها به دلیل انتساب به امور ارزشمند یا غیرارزشمند دیگری است. مثل ارزشمندبودن چیزهایی که در تداوم زندگی مؤثرند (مصباح یزدی، ۱۳۶۴، ج ۲: ۴۲۱ – ۴۲۰). اساسیترین ارزش و غاییترین هدف خلقت انسان نیل او به سعادت است. “سعادت در انسان عبارت است از رسیدن به خیرات جسمانی و روحانی و متنعم شدن به آن ” (طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۱۱: ۱۵). سعادت ازطریق عبودیت حاصل میشود.

«حقیقت عبودیت، عبودیتی است که به خاطر محبت به خدا انجام شود، نه به خاطر طمعی که به بهشتش و یا ترسی که از آتشش داریم » (طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۹: ۴۵۶). عبودیت حاصل شناخت، ایمان و عمل است ( طباطبایی، ۱۳۸۲، ج ۱: ۳۶۰).

در زمینه مبانی آموزه های تربیتی شهدای دانشجوی مسلمان، پژوهشی انجام نشده است، ولی به برخی از پژوهش ها و منابع مرتبط به خصوص پژوهش درباره وصیت نامه های شهدا اشاره میشود.

احمد مشایخی (۱۳۹۶) در پایان نامه “تجلی عرفان در وصیت نامه شهدا” به این نتیجه رسیده است که شهدا درحقیقت همه به یک مبدأ نظر داشته اند. آنها به مقام تجلیه رسیده بودند و صفات الهی در آنها متجلی شده بود و جلوه هایی از معبودشان را درک کرده بودند. روح الله محمدی، عبدالهادی فقهیزاده (۱۳۹۵) در مقاله “مبانی انسان شناختی روش تربیتی قرآن و حدیث در بعد اجتماعی” دریافته اند که انسان کامل و توسعه یافته، انسانی است که با حرکت بر محور انسانیت و اصول فطرت، تکامل مییابد و با استعانت از سه منبع عقل، وحی و تجربه، راه تعمیق و گسترش اصول انسانی را، در عرصه های حیات خود باز میکند. مهدی محمودی و محمدهادیزاده راوری (۱۳۹۵) در پژوهش “مطالعه وصیت نامه فرماندهان پاسدار شهید استان کرمان ” بیان داشته است که مطالعه محور اساسی مفاهیم وصایا “خداوند” و “اسلام ” است. در سراسر وصایا مفاهیم دینی موج میزند. تفاوت وصایای شهدا با کشته شدگان جنگ دوم جهانی مربوط به اختلاف ایدیولوژی آنهاست. مریم محمودی و حسن قربنی (۱۳۹۵) در مقاله “بررسی صبغه عرفانی مناجات های شهدای دفاع مقدس ” آشکار کرده اند که مناجات های شهدا به دو دسته مناجات های بدون درخواست (راز و نیازهای عاشقانه) و مناجات های دارای درخواست، قابل تقسیمند. رسیدن به مقام والای شهادت، مهم ترین و بیشترین درخواست شهدا بوده و پس از آن پناه بردن از شر دنیا و نفس اماره به خداوند، طلب آمرزش گناهان کبیره و صغیره، هدایت و طلب پیروزی در جایگاه های بعدی قرار گرفته است. مینا دبیری (۱۳۹۴) در پایان نامه خود تحت عنوان “تحلیل زیباشناسی وصیت نامه شهدای کهکیلویه ” به این نتیجه رسیده است که وصایای شهدا به علت کاربرد صناعات ادبی مثل تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، ایهام از بار ادبی قابل قبولی برخوردارند. محتوای وصیت نامه ها بزرگترین دستاورد عصر انقلاب را به نسل بعد منتقل میکند. ابراهیم امیریان (۱۳۹۳) در پایان نامه خود تحت عنوان “تحلیل وصیت نامه شهدای استان کرمانشاه با تأکید بر آموزه های تربیتی” بیان میدارد که شهدا آنچه باید باشد را در مقابل آنچه هست، طلب دارند. تربیت در وصیت نامه شهدا نمود قابل تأملی دارد. دیدگاه تربیتی آنها بسیار نزدیک به آموزه های تربیتی اسلام و هدف مند است.

فاطمه صیدانلو (۱۳۹۳) با “تحلیل محتوای وصایای شهدا با تکیه بر قرآن و روایات با موضوع حجاب ” بیان میدارد، هر دو بخش حجاب اعم از حجاب درونی و بیرونی در وصایای شهدا مورد توجه قرار گرفته است. شهدا به خاطر پاکی روح براساس لطف الهی، سخنان حکیمانه بر جان و زبان آنان جاری گشته بود. مجتبی حیدری (۱۳۹۳) در پژوهشی تحت عنوان “تطبیق توصیه های تربیتی شهدا به والدین و فرزندان با آیات قرآن کریم و روایات معصومین (ع)” به این یافته ها رسیده اند که در وصیت نامه شهدا به شناخت خداوند و عبادت و اخلاص برای خداوند اشاره شده است که این نتیجه تربیت یافتگی و درس آموختگی در مکتب قرآن و اهل بیت (ع) است، زیرا در قرآن و روایات معصومین (ع) نیز به این نکته اشاره شده است. توصیه های تربیتی شهدا به والدین و فرزندانشان با آیات قرآن و روایات معصومین (ع) تطابق دارد و برگرفته از قرآن و روایات هستند.

علی ربیعی و امیرحسین تمنایی (۱۳۹۳) در “تحلیل گفتمان وصیت نامه شهدای جنگ تحمیلی” بیان داشته اند که میتوان از «گفتمان شهدا » سخن گفت؛ گفتمانی که از رزمندگان سوژه هایی ساخته است که جز به آخرت فکر نمیکنند؛ سوژه هایی که خود قبل از کشته شدن به آغوش مرگ میروند و شهادت در جنگ تحمیلی را همچون جان دادن در واقعه کربلا میدانند. محمد میرکاظمی (۱۳۹۲) در مقاله “نشانه شناسی وصایای شهدا” معتقد است کاربرد “وجه التزامی” در وصیت نامه شهدا نشانگر نگاه امیدوارانه آنان به آینده است. به علاوه به علت کاربرد اندک استعاره و مجاز در وصایا زبان آنان نمادین نمیباشد. شهدا شدیدا تحت تأثیر آموزه های قرانی و سخنان امام خمینی(ره) میباشند. علیمحمد پیشدار و محمد کاظمی (۱۳۹۲) در مقاله “بررسی وصایای فرماندهان شهید لشکر از دیدگاه نشانه شناسی” بیان میدارند که متون وصایای فرماندهان شهید لشکر، عمدتا حاوی کنش های ترغیبی، ارجاعی و عاطفی است. بیشترین کاربرد زمان افعال در جملات و کنش های وصایا متعلق به زمان حال و سپس مربوط به زمان آینده است. سکینه غلامی (۱۳۹۲) در اثر پژوهشی “بررسی ادبی عناصر شاعرانه در وصایای شهدای دفاع مقدس (شهرستان بهشهر)” دریافت که متون وصایا به زبان محاوره ای نزدیکند. به بلاغت کلام بیشتر از فصاحت اهیمت داده شده است. اسلامیت گرایی بر ملیت گرایی میچربد. تشبیه، بیشترین کاربرد را دارد.

استعاره، فضای عاطفی را شفاف کرده، مجاز کم استفاده شده و بیش ازحد به مفهوم توجه و به لفظ و ظاهر کلام، کم توجهی شده است. رجزنگاری و شعارگونگی در ذات متن است. شورکلمات و حرارت واژه ها بسامد بالایی دارد.

زهرا نجات پور (۱۳۹۲) با “بررسی ادبی و عرفانی وصیت نامه ۴۰ شهید دفاع مقدس ” معتقد است واژه های به کاررفته در وصیت نامه ها در اغلب موارد، آگاهانه و مؤثر انتخاب شده و در انتقال پیام موفق بوده اند. جملات خبری و بیشتر اظهارات مثبت امیدوارکننده و تشویق کننده بوده است.

استعاره بیشتر به کار رفته است. وجوه عرفانی بسیار برجسته تر از جنبه های ادبی است. کبری ایوبی (۱۳۹۲) در “بررسی و تحلیل وصیت نامه های شهدای استان البرز از جنبه ادبی و معناشناسی” به بررسی و تحلیل وصیت نامه های شهدا، از جنبه ادبی و با رویکرد “نشانه – معناشناسی” پرداخته و پرکاربردترین مفاهیم انتزاعی را که شهیدان در آخرین نوشته های خود جهت تذکر به خانواده، بستگان، دوستان و نیز به آحاد جامعه اسلامی به رشته تحریر کشیده اند؛ استخراج نموده است.

حسین آقایی (۱۳۹۰) در مقاله “تحلیل محتوایی و ساختاری وصیت نامه شهدا دفاع مقدس ” معتقد است، وصیت نامه ها یکی از انواع ادبیات پایداری است. جنگ و حوادث مربوط به آن در دگرگونی ادبیات معاصر ایران نقش داشته و وصایای شهدا از نوع ادبی است که مشحون از پیام های عرفانی، دینی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی هستند. علیاصغر پورعزت و آرین قلیپور و طاهره علیدادی (۱۳۹۰) در کار مشترک خود تحت عنوان “تصویرپردازی از جامعه مطلوب و آرمانی، براساس آراء کارگزاران شهید در قوای سه گانه ” بر این باورند یکی از بهترین راه های رعایت حرمت شهدا، توجه به آرمان ها و اندیشه های آنان است. نتیجه این پژوهش استخراج ۲۸ شاخص در سه عرصه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی – اجتماعی است که به منزله رسالت های حکومت و مردم، مورد تأکید شهدا در ساخت جامعه آرمانی به شمار میرود. زهرا شجاع (۱۳۸۸) با “تحلیل محتوای وصیت نامه شهدای استان تهران باتأکیدبر فریضه الهی نماز” دریافت که حضور در جبهه های جنگ نه تنها رزمندگان را از پرداختن به جنبه های اعتقادی زندگی غافل نکرده؛ بلکه به آن عمق بیش تری نیز بخشیده است. معصومه رستمی راوری (۱۳۸۶) با “تحلیل محتوای وصیت نامه شهدای روحانی استان کرمان ” دریافت که شهادت در فرهنگ اسلامی، از قداست و نورانیت خاصی برخوردار است زیرا فرد، آگاهانه تمامی هستی خود را در راه هدف مقدس فدا میکند.

شهدا آیینه تمام نمای راز حیات هستند، لذا آشنایی با توصیه های آنها میتواند جامعه را در خط اسلام نگه دارد.

از مطالعه پژوهش های مربوط به وصایای شهدا برمیآید که محور اساسی وصایا؛ خداوند، اسلام، حیات جاودانه اخروی، ارزش و کرامت ذاتی انسان، ارزش و اهمیت عقل و وحی است. در سراسر وصایا مفاهیم دینی موج میزند. به این لحاظ با وصایای کشته شدگان سایر جنگ ها از جمله جنگ اول و دوم جهانی متفاوت و تفاوت آنها مربوط به اختلاف ایدیولوژی آنهاست.

یافته های پژوهش

بررسی سؤال اول: کدام آموزه های تربیتی شهدای دانشجو ذیل مقوله هستی شناسی قرار میگیرند؟

جدول ۱. زیرمقوله های مقوله هستی شناسی

صفات خداوند

خالق هستی، ویژگیهایی دارد؛ ازجمله قادر مطلق است. “اگرچه آرزوهای من سخت دشوار و مشکل است اما در پیشگاه عظمت تو و قدرت تو ای خداوند مهربان بسیار ناچیز وآسان انجام میشود” (۶۱. شهید محمود ادیبیپور: ۱۵ – ۱۵). خدای قادر مطلق، یکتاست. “معبودی جز او نیست و اوست یگانه و بینیاز” (۹۳. شهید اویسی ثانی: ۴ – ۴). خدای واحد، ازلی و ابدی است “سپاس خدای را که وجود او با عدم سابقه ندارد و هستی او را آغازی نیست. ” (۶۱. شهید محمود ادیبیپور: ۷ – ۷). خدای یکتا، حی، قیوم و ناظر دائم است. “او همه چیز است و دور از همه چیز آنچنان که جرم خورشید با پرتو نافذ خودکائنات را نوازش کند ولی خویش فرسنگ ها را آن به دور چرخ فلک میگردد ” (۶۱. شهید محمود ادیبی پور: ۸ – ۸). چنین خدایی رحمان و رحیم و ستار و غفار است. ” به نام آنکه ستار است و غفار است و رحیم و رحمان ” (۳. شهید اسکندر آرمین: ۲ – ۲). خداوند یکتای ازلی و ابدی، “بینا و شنواست و قیامت را به عمل برپا میکند” (۴۱. شهید حسین دامغانی: ۱۱ – ۱۱). خداوند سمیع و علیم از راز نهان انسان آگاه است. “هر آن دم که زبانم از راز نگفته خموش گردد و گفتارم درآغاز به پایان رسد تو اسرارم را ناگفته بدان “. (۶۱. شهید محمود ادیبیپور: ۱۴ – ۱۴). خدای رازق، رب و هادی انسان نیز میباشد “به نام خالقی که راه را در پیش پای مخلوق خود میگذارد، خدایی که از همان اوایل خلقت بشر و موجودات دیگر راهی مشخص برای به کمال رسیدن آنها آفریده است. ” (۴۸. شهید علیاصغر فیاض بخش: ۳ – ۳).

ویژگیهای هستی

براساس وصیت نامه های شهدای دانشجو، هستی متعلق به خدا و حیات موجودات در ید قدرت اوست. “به نام خداوندی که خالق و هدایت کننده هر موجود است. آن مقتدری است که حیات و مماتم در دست اوست “. (۴۱. شهید حسین دامغانی: ۹ – ۹). موجودات عالم به دو قسم مادی و معنوی تقسیم میشوند. تمام بخش های هستی اعم از جسم و روح متعلق به خداست. “پروردگارا این بدن ملک توست. ” (۲۳. شهید محمدکاظم جعفری نجف آبادی: ۱۰ – ۱۰). “جانم از آن توست و آن را به تو میدهم که امانتی در نزد من بیش نیست “. (۱۹. شهید داریوش ساکی: ۵ – ۵). بخش مادی هستی (جسم و دنیا) فناپذیر و بخش معنوی هستی (روح و آخرت) اصیل و پایدار است.

“همیشه مد نظرمان باشد که ما برای دنیایی دیگر آفریده شدیم و این دنیا باقی نیست “. (۲۹. شهید محمدمهدی نقیب: ۱۳ – ۱۳). اهمیت دنیا در این است که “دنیا، محل امتحان است “. (۶۰. شهید مجید اعرابی: ۸ – ۸). از این جهت محل امتحان است که در آن حق وباطل وجود دارد و این دو در مقابل یکدیگر و در جدالند و…”این جدال را پایانی نیست “. (۹۳. شهید اویسی ثانی: ۱۰ – ۱۰).

نبرد حق وباطل، نبردی تاریخی است. “دوباره یزید در مقابل حسین قرار میگیرد و حسین در گودال قتلگاه ندا سر میدهد آیا کسی هست که مرا یاری کند “. (۵۷. شهید ابراهیم انصافی: ۳ – ۳).

نبرد تاریخی حق و باطل نمود دیگری دارد و آن نبردی است در درون انسان. “نبرد بین دو انسان که یکی حق است و لوامه و مطمئنه بر او حاکم، و یکی باطل است و اماره بر او حاکم و مسلط، پیروزی لوامه بر اماره جهاد اکبر است و غلبه آدم و انسان حق بر انسان باطل جهاد اصغر است. “

(۹۲. شهید مصطفی اصفهانی: ۴ – ۴).

نبوت

خداوند برای سعادت، فطرت انسان را به صراط مستقیم آفرید و برای تکمیل نعمت و هدایت انسان پیامبران و رسولانی را فرستاد. “حمد و سپاس از آن خداوند است که هستی را آفریده و بربنای هستی انسان را خلق کرد و پس آنگاه که انسان ها طریق انحراف از فطرت را پیش گ