خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری

تحولی در ارائه‌ها با فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری!

اگر به دنبال یک روش ساده اما حرفه‌ای برای ارائه‌ی مطالب خود هستید، فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری بهترین انتخاب شما خواهد بود. فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری از پایه بر اساس اصول طراحی مدرن ساخته شده و تضمین می‌کند که اسلایدهای شما جذاب، منظم و آماده‌ی استفاده باشند.

فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری شامل ۱۲۰ اسلاید است که با ترکیب بصری زیبا و چیدمانی حرفه‌ای، ارائه‌ی شما را به سطحی بالاتر می‌برد.

چرا باید از فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری استفاده کنید؟

✔ طراحی حرفه‌ای: هر اسلاید فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری با دقت بالا تنظیم شده تا بیشترین تأثیر را روی مخاطبان بگذارد.

✔ صرفه‌جویی در زمان: نیازی نیست ساعت‌ها وقت خود را برای طراحی پاورپوینت بگذارید، همه چیز آماده است.

✔ استفاده‌ی آسان: بدون نیاز به ویرایش‌های پیچیده، کافی است فایل را باز کنید و ارائه دهید.

✔ فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری قابل استفاده در هر محیطی: چه در دانشگاه، چه در جلسات کاری، فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری حرفه‌ای نیاز شما را کاملاً برآورده خواهد کرد.

متمایز باشید!

دیگر نگران بهم‌ریختگی یا طراحی‌های غیرحرفه‌ای نباشید. فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری به شما این امکان را می‌دهد که بدون دغدغه روی محتوای خود تمرکز کنید و ارائه‌ای تأثیرگذار داشته باشید.

همین حالا دریافت کنید و تجربه‌ای متفاوت از ارائه‌های حرفه‌ای را داشته باشید!

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل بررسی مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیش? شهید مطهری :

مقدمه

ایثار و شهادت دو محور اساسی در فرهنگ اسلامی است و آنچه باعث بقای اسلام و نظام اسلامی می شود، فرهنگ ایثار و شهادت است. بر اساس این دو محور است که اسلام بر روی پایه های خود ایستاده و در قبال هر طوفانی ایستادگی می کند. در نگاهی واقع بینانه به تاریخ حیات اجتماعی بشر و تحلیلی منطقی از حوادث و وقایع اجتماعی می توان به شواهدی استناد نمود که گزار مذکور را حمایت کند. مقاومت پیامبر اکرم(ص) و اصحابش در شعب ابی طالب، پیروزی خون بر شمشیر در حادث عاشورا، ظفرمندی لشکر اسلام در هشت سال دفاع مقدس، پیروزی حزب الله در جنگ نابرابر۳۳ روز لبنان، مقاومت خونین و سرافرازان فلسطینیان در غزه، از جمله نمونه های گویا و روشنی است که اعتبار گزار اشاره شده را تأیید می کند. بر این اساس، گرایش، باورمندی و تعهد به ایثار و شهادت از نیازهای حیاتی جامع اسلامی و جهان اجتماعی است. از طرف دیگر، فقدان یا کمبود تعلق و پایبندی به ایثار و شهادت در عرصه های مختلف می تواند در شکل گیری و گسترش مظاهر فساد و تیره بختی از جمله فقر، تبعیض، ظلم، ذلت و حقارت اجتماعی تأثیرگذار باشد (جناب علیزاده، ۱۳۸۸: ۱۱۲). شهادت یعنی فدا کردن جان خویش در راه ارزش های الهی و دستیابی به حیات ابدی است. به همین دلیل اگر کسی فاقد مایه های معنوی باشد، شهادت طلبی او معنایی نخواهد داشت. این خداباوری و معاد اندیشی است که به شهادت معنا می دهد و از آنجا که در این نوع جهان بینی، شهید به حیاتی والاتر و لایزال می رسد، جان نثاریش معقول است؛ وگرنه عقلانی نیست که کسی برای دست یابی به رفاه و زندگی دنیایی خود یا دیگران، از جان خویش درگذرد (مؤسس امام خمینی، ۱۳۷۵: ۵).

انسان از آغاز تا پایان زندگی خود به طور فطری به ارزش های اخلاقی گرایش دارد و شخصیت وی همواره با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می خورد و هرکس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یابد، در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی رفیع و ارزشمند خواهد داشت (دیلمی و همکاران، ۱۳۸۳: ۵). از جمل این ارزش های اخلاقی، ایثار و شهادت و یا به صورت گسترده، فرهنگ ایثار و شهادت است که از مؤلفه ها و ارزش های ادیان الهی می باشد و در دین اسلام هم به صورت مؤکد بر این فرهنگ غنی تأکید شده است؛ چون یکی از محورهایی که نشان دهند این است که ارزش های اسلامی در جامعه پایدار است و انحرافی در آن ها حاصل نگردیده، همین فرهنگ ناب ایثار و شهادت است.

فرهنگ ایثار و شهادت در دامن خود انسان هایی را پرورش داده که دارای خصوصیات و روحیات والا و متعالی هستند. داشتن همت بزرگ، برخورداری از روح بزرگ، عزت نفس و روحی قوی، بزرگواری و بزرگ منشی، زهدگرایی و عدم دل بستگی به دنیا و… از مهم ترین خصوصیات انسان های تربیت یافته در فرهنگ ایثار و شهادت است (سید علی پور، ۱۳۸۴: ۱۳۱).

برای شکل گیری فرهنگ ناب ایثار و شهادت به مؤلفه ها و شاخص هایی نیاز است، چون بدون وجود مؤلفه ها و شاخصه ها نمی توان انتظار شکل گیری فرهنگ نابی چون ایثار و شهادت را داشت. در قرآن کریم و روایات معصومین و بزرگان دینی، به صورت مؤکد بر این مؤلفه ها و شاخص های آن ها تأکید شده است و هر یک از این موارد، جامعه را به توجه به این مؤلفه ها توصیه کرده است؛ چون فقدان این مؤلفه ها در جامعه، یعنی از بین رفتن فرهنگ ایثار و شهادت و نابودی فرهنگ ایثار و شهادت، یعنی تزلزل و در آخر نابودی مکتب اسلامی. در مقالات و کتاب های مختلف به مؤلفه ها و شاخص های فرهنگ ایثار و شهادت توجه شده است، ولی در رابطه با مؤلفه های ایثار و شهادت از منظر شهید مطهری، پژوهشی صورت نگرفته و نویسنده درصدد است که پژوهشی تحت عنوان مؤلفه های ایثار و شهادت از منظر شهید مطهری را مورد بررسی قرار دهد؛ البته نویسنده در پژوهش حاضر، مواردی از این مؤلفه ها را مورد بررسی قرار می دهد و پژوهش در رابطه با موارد دیگر را، به مقاله ای دیگر موکول می کند. هدفی که نویسنده از پژوهش حاضر دارد این است که فرهنگ ناب ایثار و شهادت در جامعه فراگیرتر شود و در جامعه به مؤلفه های اصیل اسلامی توجه گردد تا این فرهنگ دچار آسیب نشود و سؤالی که نویسنده درصدد پاسخ دهی به آن است این که، مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت از منظر شهید مطهری کدامند؟ نویسنده درصدد است که با استفاده از مدل محقق ساخته در رابطه با فرهنگ ایثار و شهادت و با استفاده از روش اسنادی، به پاسخ این سؤال بپردازد.

الف. مفاهیم و مبانی نظری

۱. مفاهیم

۱-۱. مفهوم ایثار

ایثار در لغت به معنای برگزیدن، غرض دیگران را بر غرض خود مقدم داشتن و مانند آن است. به عبارتی، به معنای از خود گذشتن و ترجیح و برتری دادن به آنچه مطلوب دیگران است و در اصطلاح عبارت است از: بخشش مال به کسی، با وجود نیاز به آن (فهیمی، ۱۳۸۷: ۵۴۲).

شهید مطهری در رابطه با مفهوم ایثار می فرماید:

ایثار یک اصل قرآنی است. ایثار یعنی گذشت، یعنی مقدم داشتن دیگران بر خود در آنچه مال خود انسان است و به آن کمال احتیاج را دارد و در عین کمال احتیاج، دیگری را بر خود مقدم می دارد. ایثار یکی از باشکوه ترین مظاهر انسانیت است و قرآن، عجیب ایثار را ستوده است (مطهری، ۱۳۸۶: ۲۵۷).

۱-۲. مفهوم شهادت

شهید و شهادت از ماده «ش ه د» اخذ گردیده است. شهد در لغت، معانی متعددی دارد. مصدر شهادت به معنای حضور، علم به امور ظاهری، شهادت دادن، خبر قاطع دادن و مشاهده نمودن است. شهید کسی است که در راه خدا کشته می شود و یا مجاهدی است که در طریق حق جان می سپارد (ابراهیمی، ۱۳۸۷: ۲۷). در اسلام، کشته شدن آگاهانه و انتخاب گرایانه در راه آرمانی مقدس و پاک، که به تعبیر قرآن کریم «فی سبیل الله» نامیده می شود، شهادت نام دارد و کسی که به چنین مقامی دست می یابد، شهید است. البته پذیرفتن مرگ، هنگامی ارزشمند است و قداست دارد که از سویی آگاهانه باشد و از سوی دیگر، رضایت و خشنودی خداوند را در پی داشته باشد (نیری، ۱۳۸۴: ۲۱).

شهید مطهری در رابطه با مفهوم شهادت می فرماید:

مرگی شهادت است که انسان با توجه به خطرات احتمالی یا ظنّی یا یقینی، فقط به خاطر هدفی مقدس و انسانی و به تعبیر قرآن «فی سبیل الله»، از آن استقبال می کند. شهادت دو رکن دارد: یکی این که در راه خدا و فی سبیل الله باشد. هدف، مقدس باشد و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف نماید. دیگر این که، آگاهانه صورت گرفته باشد (مطهری۱۳۸۷: ۷۱).

از منظر شهید مطهری، منطق شهید، منطق سوختن و روشن کردن است، منطق حل شدن و جذب شدن در جامعه برای احیای جامعه است، منطق دمیدن روح به اندام مرد ارزش های انسانی است، منطق حماسه آفرینی است، منطق دورنگری، بلکه بسیار دورنگری است (مطهری، ۱۳۸۷: ۸۷).

۲. مبانی نظری: شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت

هر مکتب و آئینی و هر ملت و قومی دارای فرهنگ ویژه ای است، فرهنگی که بیانگر معیارها و ارزش ها و ضابطه ها و زاویه ها و نمایشگر کارمایه و مبناها است که بدون فهم الفبای آن فرهنگ، درک و تفسیر و تبیین برنامه و قوانین مکاتب و ملل میسر نیست.

هر فرهنگی برخاسته از جهان بینی خاصی است که الگوها و تشخص ها و معیارها و مبناها و برداشت ها و ادراک هایش در رابطه با آن جهان بینی تحلیل و جمع بندی می شود. یعنی هم این ها بر اساس هویت و خواستگاه و هدف کلی آن جهان بینی خواهد بود (هاشمی، ۱۳۸۸: ۱۳). در رابطه با فرهنگ اسلامی هم، وضع به همین صورت است، یعنی ارزش هایی که در جامع اسلامی مطرح است، برخاسته از فرهنگ اسلامی می باشد. مثلاً ایثار و شهادت را در نظر بگیرید که از طریق ارزش های اسلامی مستقر در جامعه شکل می گیرد و تا زمانی که ارزش ها و محورهای اسلامی در جامعه حاکم نباشد، نمی توان انتظار شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت را در جامعه داشت. زمینه های شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت که یکی از ابعاد اصلی جهاد و مبارزه علیه باطل است به صدر اسلام برمی گردد. اما این فرهنگ در زمان های مختلف فراز و فرودهایی داشته است. ابتدای شکل گیری آن را، اگر همان ابتدای درخشش اسلام در نظر بگیریم، بعد از یک فراز در طی جنگ های پیامبر(ص) و بعد از آن، جنگ های حضرت علی(ع) با فرودی کوتاه مدت مواجه شد. اما نقط اوج و تاریخی ترین لحظات این فرهنگ ناب، همان عاشورای سال ۶۱ هجری می باشد که در واقع، این فرهنگ رسمیت یافت و نهادینه شد و تا الان ادامه دارد. (غفاری هشجین و همکاران، ۱۳۹۰: ۱۵) مؤلفه ها و شاخص های شکل گرفته در اسلام، در اوایل توسط پیغمبر خاتم گسترش داده شد؛ ولی در سال ۶۱ هجری در زمان امام حسین(ع)، این مؤلفه ها و شاخص ها در حالت کم رنگ شدن بودند که با ایثار و فداکاری امام حسین(ع)، از این انحرافات جلوگیری به عمل آمد. وقتی در این بحث، ایثار و شهادت مطرح می شود، منظور فرهنگ سیاسی تشیع با محوریت شهادت اباعبدالله الحسین(ع) است. جامع امروز، نیازمند گسترش فرهنگ ایثار و شهادت است. آنچه باعث بقای اسلام و نظام اسلامی است، فرهنگ ایثار و شهادت می باشد. شهادت به معنای کشته شدن در راه خداوند، در دین و فرهنگ اسلامی، به ویژه فرهنگ شیعه، جایگاه بلندی دارد و این فرهنگ برگرفته از فرهنگ عاشورا بوده است که باید به آن توجه گسترده ای شود (صفری، ۱۳۸۹: ۱۰۱).

با این وصف، برای این که فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه شکل بگیرد، نیاز به مؤلفه ها و شاخص هایی هست که این مؤلفه و شاخصه ها، از ارزش های اسلامی و فرهنگ سیاسی تشیع برگرفته می شود. بیشتر این ارزش ها، از سه مبنا در اسلام تحت عنوان توحید و معاد و عدل حاصل می شود، یعنی فردی که از جان خود گذشت می کند تا جامعه به ایده آل برسد، بیشتر از این سه مبنا سرچشمه گرفته است. فرد با اعتقادی که به وحدانیت خدا دارد و با توجه به اعتماد و باوری که به خدا دارد و از این نظر که به وعده های الهی اعتماد دارد و از طرف دیگر، با توجه به اعتقادی که به معاد و بازگشت مردگان و زنده شدن آن ها و مقام شهید و جان بازی و امثالهم دارد، خود را مقید به عملی کردن این فریضه می داند و وقتی این امر و این نوع دیدگاه در جامعه عملی شد، شاهد شکل گیری فرهنگی ناب در جامعه تحت عنوان فرهنگ ایثار و شهادت خواهیم شد. پس فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه را می توان با محوریت توحید و معاد و عدل ترسیم کرد و نشان داد که این سه محور از خود، مؤلفه هایی را در جامعه تزریق می کنند تحت عنوان مؤلفه های اسلامی که در صورت توجه و پذیرش عمومی آن در جامعه فرهنگی به بار خواهد آمد، که نام این فرهنگ ایثار و شهادت است.

موضوع بعدی این که، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بدون ایدئولوژی مشروعیت بخش غیرممکن است و نقش ایدئولوژی ها در اشاع آن، زمانی که سخن از نهادینه سازی این فرهنگ می شود بیشتر آشکار می گردد. مطابق با ایدئولوژی اسلامی، اوج تجلی رفتار ایثارگرایانه جایی است که انسان از عزیزترین کالای خود که جان اوست درگذرد، مثل امام حسین(ع) که جان و مال و خانواد خود را در راه اسلام گذاشت و در آخر با شهادت خودش مؤلفه های اسلامی را در جامعه جانی تازه داد (هاشمی، ۱۳۸۹: ۲۱۹). بدین ترتیب، نویسنده سه محور اصول دین تحت عنوان توحید و معاد و عدل را در نظر می گیرد که شکل دهند مؤلفه های اسلامی هستند و این مؤلفه ها، باعث شکل گیری فرهنگ هایی چون فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه می شود.

البته شاید برای خواننده این تصور پیش آید که چرا نویسنده سه اصل از اصول دین را در رابطه با شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت مورد بررسی قرار داده و به دو اصل امامت و نبوت، نپرداخته است. جواب این که، سه اصل توحید، عدل و معاد عامل شکل دهنده به فرهنگ ایثار و شهادت هستند، درحالی که دو اصل نبوت و امامت اصولی هستند که فرهنگ ایثار و شهادت را در جامعه گسترش داده اند و به عبارتی، نقش گسترش دهنده داشته اند.

به همین خاطر، در این بحث هم که به عوامل شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت پرداخته خواهد شد، نویسنده سه اصل اول را مورد توجه قرار داده است. اصل توحید، در شکل گیری مؤلفه هایی چون خدامحوری و شاخص های آن و موارد دیگری همچون آن ها نقش اساسی دارد و به عبارتی، با استناد به این مؤلفه است که عمد مؤلفه ها شکل می گیرد و در رابطه با اصل معاد هم، وضع به این شکل است. یعنی با توجه به آخرت گرایی و زندگی پس از مرگ است که ایثار و شهادت مفهوم پیدا می کند. مؤلفه هایی چون عدم تعلق به دنیا و عمل صالح و مواردی از این قبیل، از این اصل حاصل می شود و اصل دیگر عدل است، که محور حکومت شیعه بر اساس آن است. مثل حکومت امام علی(ع) که عدالت را در رأس امور قرار می داد؛ چون بدون وجود چنین اصلی نباید انتظار داشت که فرهنگ نابی چون ایثار و شهادت در جامعه شکل گیرد و مؤلفه هایی چون عزت نفس و مبارزه با ظلم به نوعی حاصل از این اصل است. مجموع این سه اصل است که باعث شکل گیری مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت و در نهایت، باعث استقرار فرهنگ ناب ایثار و شهادت می گردد.

در مدل حاضر، نویسنده در مرحل اول سه اصل توحید و عدل و معاد در اسلام را مطرح کرده است و بعد مؤلفه هایی را نشان داده که از این سه اصل، تحت عنوان مؤلفه های اسلامی به وجود آمده اند و بعد، شاخص هایی که از این مؤلفه ها منتشر می شود تحت عنوان شاخصه های اسلامی و بعد، به این نکته اشاره می کند که جمع هم این مؤلفه ها و شاخصه ها، آن است که فرهنگ ناب ایثار و شهادت را در جامعه موجب می شود.

در رابطه با تناسب بحث با عاشورا و شهادت امام حسین(ع) به بیانات شهید مطهری استناد می شود که ایشان می فرمایند:

لازم است ما از خود سؤال بکنیم که چه رابطه ای میان حسین بن علی(ع) و نیرو گرفتن اسلام و زنده شدن اصول و فروع دین وجود دارد؟زیرا می دانیم صِرف این که خونی ریخته شود، منشأ این امور نمی شود. بنابراین، میان قیام و نهضت و شهادت حسین بن علی(ع) و این آثاری که ما می گوئیم و مدعی آن هستیم و واقعاً تاریخ هم نشان می دهد که حقیقت دارد، چه رابطه ای وجود دارد؟ شهادت حسین بن علی(ع) حیات تازه ای در اسلام دمید، اثر و خاصیت یک سخن یا تاریخچه و یا شخصیت حماسی این است که در روح موج به وجود می آورد، حمیّت و غیرت به وجود می آورد، شجاعت و صلابت به وجود می آورد. در بدن ها، خون ها را به حرکت و جوشش در می آورد و تن ها را از رخوت و سستی خارج می کند، و آن ها را چابک و چالاک می نماید. چه بسیار خون ها در محیط هایی ریخته می شود که چون فقط جنب خون ریزی دارد، اثرش مرعوبیت مردم است، اثرش این است که از نیروی مردم و ملت می کاهد و نفس ها بیشتر در سینه ها حبس می شود. در مقابل، یک سلسله پدیده های اجتماعی است که به اجتماع صفا می دهد و جرأت و شهامت می دهد. بعد از شهادت امام حسین(ع) یک چنین حالتی به وجود آمد، یک رونقی در اسلام پیدا شد (مطهری، ۱۳۷۶، ۱۶۲).

شکل۱: ترسیم مدل نظری محقق ساخته در تناسب با فرهنگ ایثار و شهادت

در این پژوهش و مدلی که ساخت محقق است، وقتی بحث از مؤلفه ها و شاخص های فرهنگ ایثار و شهادت توسط شهید مطهری می شود، با توجه به رونقی است که امام حسین (ع) در اسلام به وجود آورده، چون یکی از این رونق ها این بود که جان تازه ای به فرهنگ ایثار و شهادت بخشید و به مؤلفه هایی که زمینه های شکل گیری این فرهنگ ناب را در پی دارد، جان تازه ای بخشید و آنها را از انحراف مصون داشت.

در این پژوهش، نویسنده درصدد است که با استفاده از مدل محقق ساخته، مؤلفه ها و شاخص هایی که در شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت با توجه به فرهنگ عاشورا، از منظر شهید مطهری تأثیر دارند و یا به نوعی، فرهنگ ایثار و شهادت با استناد به این مؤلفه ها و شاخص ها شکل می گیرد را، با روش اسنادی مورد تجزیه وتحلیل قرار دهد؛ البته در این پژوهش، به هم مؤلفه ها اشاره نمی گردد و به مواردی چندگانه به صورت مبسوط اشاره می گردد.

ب. مؤلفه ها و شاخصه های فرهنگ ایثار و شهادت

برای شکل گیری فرهنگ ناب ایثار و شهادت، نیاز به مؤلفه ها و شاخص هایی است که این شاخصه ها از مبانی اسلامی ریشه می گیرند. در پژوهش حاضر، به مواردی از این مؤلفه ها و شاخص ها با تمرکز بر بیانات شهید مطهری به صورت مبسوط پرداخته می شود:

۱. مؤلف عمل صالح و پرهیزکاری

اعمال و رفتارهایی در طول زندگی از انسان سر می زند، هرگاه این اعمال و رفتارها بر اساس موازین و قوانین الهی و ضوابط معقول و سالم بشری باشد، در قاموس دین اسلام و فرهنگ قرآنی با عنوان اعمال صالح یاد می شوند. لذا، قرآن کریم و در ادامه، پیامبران و ائم معصومین (ع) همگان را به انجام این اعمال که باعث تعالی و بالندگی و زیبایی و صفای زندگی می شود، سفارش و تأکید می کنند و از رفتارهای ضدونقیض و مخالف آن که موجب سقوط می شوند، نهی می کنند. بنابراین، عمل صالح هم رفتارهای نیکو، شرعی و عبادات واجب و مستحب را شامل می شود که بخشی از عناصر و مؤلفه های سبک زندگی اسلامی و معنوی را تشکیل می دهند (خدایار، ۱۳۹۳، ۱۶). شاخص های مؤلف عمل صالح و پرهیزکاری از این قرار است:

۱-۱. أمر به معروف و نهی از منکر

ازجمله مهم ترین شاخص ها برای شکل گیری و استمرار فرهنگ ناب ایثار و شهادت در جوامع اسلامی، بحث أمر به معروف و نهی از منکر است. امربه معروف و نهی از منکر عبارت است از دستور دادن به انجام کارهایی که در نظر عقل و شرع، به خوبی و نیکویی شناخته شده باشند و بازداشتن از انجام کارهایی که، عقل یا شرع به بدی و ناروایی آن حکم می کنند (نگارش، ۱۳۸۶، ۱۱۱). امر به معروف و نهی از منکر از واجبات ضروری دین اسلام است و این فریضه به حدی مورد تأیید قرار گرفته، که سعادت جامعه را در گرو اجرای آن و ترک آن را، موجب گمراهی و شقاوت دانسته اند. امر به معروف و نهی از منکر از گستر زیادی برخوردار است و در تمام شئون زندگی انسان، قادر به دخالت می باشد (زنجانی و عنایتی، ۱۳۸۶، ۹).

شهید مطهری در رابطه با شاخص أمر به معروف و نهی از منکر می فرماید:

أمر به معروف و نهی از منکر عامل اصلاح است. متروک شدن أمر به معروف و نهی از منکر در جامعه ای، عامل فنا و اضمحلال و تباهی آن جامعه است (مطهری، ۱۳۷۶، ۳۲۱).

۱-۲. دوری از فساد

یکی دیگر از شاخص هایی که برای شکل گیری فرهنگ ناب ایثار و شهادت در جامعه لازم می باشد، دوری جامعه از فساد است. شهید مطهری این شاخص را با آوردن مثالی به این صورت توضیح می دهد:

نمون عینی «فساد اخلاق» و شاهد زند آن، «اندلس» اسلامی (اسپانیای فعلی) است که استعمار غرب با نقش ترویج فساد جنسی در آن سرزمین، جوانان مسلمان را ابتدا در بُعد اخلاق و سپس اراده و اندیشه، به تباهی کشاند و در نتیجه، عنصر مقاومت و ایستادگی در برابر غارتگران جهانی را در میان ملت مسلمان اندلس، تضعیف و راه را برای جدا ساختن این عضو زنده و کارآمد از پیکر تمدن اسلامی هموار ساخت. آیت الله مطهری دراین باره می گوید: «همین که خوب اخلاق مسلمین را فاسد کردند، هجوم آوردند و قتل عامی از مسلمین کردند که گوستاو لوبون فرانسوی می گوید چنین فاجعه ای دنیا به خودش ندیده است» (مطهری، ۱۳۷۶، ۳۱۷).

بدین ترتیب، یکی از محورهایی که فرهنگ ایثار و شهادت را تهدید می کند، رسوخ فساد در ابعاد فردی و اجتماعی جوامع است و راه کار در قبال آن، دوری از فساد است.

۱-۳. دوری از بدعت

شاخص دیگری که در فرآیند شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت نقش دارد، دوری از بدعت است. در تاریخ اسلام، اصطلاح بدعت از پربسامدترین اصطلاحاتی بوده است که گروه های مختلف مسلمان، در ستایش و نکوهش رقیبان و مخالفان به کار گرفته اند (مهربانی، ۱۳۹۲، ۱۷۸). بدعت در شرع، از نظر اصطلاح فقها به نوآوری گفته می شود که در شریعت نباشد، اعم از این که نوآوری در فعل یا کلام و عقیده باشد. پس بر هر نوع اندیش نو، فعل نو و کلام نو که در شریعت نیست و وارد شریعت شود و به این عبارت بیان شود که خداوند فرموده است، بدعت اطلاق می شود (سبحانی، ۱۳۹۳، ۴۸).

شهید مطهری به شاخص دوری از بدعت توجه داشته و در رابطه با آن می فرماید:

نوآوری در غیر امر دین عیبی ندارد. یک کسی در شعر می خواهد نوآور باشد، یا در هنر می خواهد نوآور باشد، این مانعی ندارد؛ ولی در دین، نوآوری معنی ندارد، چون آورند دین ما نیستیم. نوآوری یا بدعت یعنی کسی بیاید چیزی را که جزء دین نیست، به نام دین وارد دین بکند، به طوری که مردم خیال کنند این جزء دین است. عکسش هم هست، چیزی را که جزء دین است کاری بکند که مردم خیال کنند این جزء دین نیست (دژاکام، ۱۳۸۰، ۱۱۸).

۱-۴. تقوا

شاخص تقوا و دوری از مسائلی که خدا انسان را از آن ها منع کرده است، یکی دیگر از محورهای شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه می باشد. تقوا، سپری پولادین در مقابل جنود جهل و شیطان و شالود اسلام است، انسان را در هم جهات انسانی سوق می دهد و به کمال سعادت می رساند. مقدم همه عروج ها، شهادت ها و وصلت هاست و مای برتری انسان بر دیگران می شود (زمانپور، ۱۳۷۸، ۵).

شهید مطهری، در رابطه با تقوا به عنوان یکی از شاخص های اساسی در اسلام می نویسد:

لازم خروج انسان از زندگی حیوانی به یک زندگی انسانی این است که، از اصول معین و مشخصی پیروی کند؛ البته لازم پیروی از اصول معین و مشخص این است که خود را در چارچوب همان اصول محدود کرده و از حدود آن ها تجاوز نکند، به تعبیری آنجا که هوا و هوس های آنی او را تحریک می کند که از حدود خود تجاوز کند، می بایست خود را نگهداری نماید. نام این خود نگهداری که مستلزم ترک برخی از افعال و گفتار است، تقوا می باشد. نباید تصور کرد که تقوا از مختصات دین داری است از قبیل نماز و روزه، بلکه تقوا لازم انسانیت است (مطهری، ۱۳۸۹، ۷۱).

۲. مؤلف مردم داری

یکی دیگر از مؤلفه هایی که برای شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت در جوامع اسلامی نقش اساسی را ایفا می کند، مؤلف مردم داری است، که خود این مقوله دارای شاخص هایی است که از این قرارند:

۲-۱. اجتناب از غیبت

دوری از غیبت، از شاخص های دیگری است که در فرآیند شکل گیری فرهنگ ایثار و شهادت نقش دارد. برای حفظ سلامتی و صلح در معاشرت، ضرورت دارد از بعضی رذایل اخلاقی، که آفت و آسیب جدی سبک زندگی اسلامی می باشد، به شدت دوری و خودداری کنیم. ازج