خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل مؤلفه های رفتاراخلاقی پرستاران با بیماران برمبنای نظریه اخلاق فضیلت محور

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل مؤلفه های رفتاراخلاقی پرستاران با بیماران برمبنای نظریه اخلاق فضیلت محور :

سرآغاز

پرستاری حرفه ای است که جهت انجام عمل خود با رفتار اخلاقی[۱] آمیخته بوده و کوشش و سعی اخلاقی است(۱). رفتار اخلاقی یکی از مشخصه های بنیادی پرستاری حرفه ای و یکی از جنبه های حیاتی مراقبت پرستاری بوده و پایبندی به آن به عنوان بخشی ضروری از وظایف شغلی پرستاران به شمار می آید (۲-۴). توجه به رفتار اخلاقی پرستاران در عصر کنونی به دلیل پیشرفت های روزافزون حیطه مراقبت های سلامت و فناوری های مربوطه و افزایش نگرانی در ارتباط با رفتارهای غیر اخلاقی و عوامل زمینه ساز آن از اهمیت وافری برخوردار شده است که فراوانی پژوهش های صورت پذیرفته در این باب و مقالات منتشر شده در داخل و خارج از کشور، شاهدی بر اثبات این ادعا است(۵-۷). این درحالی است که هنوز مفهوم واحدی از رفتار اخلاقی از سوی متفکران و صاحبنظران این حوزه ارائه نشده و هریک با تمسک به یکی از نظریه های حوزه اخلاق تعریف متفاوتی را از رفتار اخلاقی ارائه نموده اند. سه نظریه اصلی در حوزه اخلاق را می توان اخلاق وظیفه گرایی[۲]، اخلاق نتیجه گرایی[۳] و اخلاق فضیلت محور[۴] دانست(۸). بر اساس اخلاق وظیفه گرایی، احکام اخلاقی جهانشمول بوده و کنش گران اخلاقی بنابر دستورات عقل عملی و به اقتضای خودمختاری[۵] عمل می نمایند.این رویکرد قواعد اخلاقی عامی را طرح می کند که فرد باید از آنها تبعیت کند (۹). در مقابل اخلاق وظیفه گرایی، اخلاق نتیجه گرایی قرار دارد که به آثار و نتایج حاصل از افعال توجه دارد. بر این اساس، عملی خوب است که متضمن کسب بیشترین لذت و منفعت باشد. که خود دربرگیرنده دو مفهوم خودگرایی و سودگرایی است(۱۰). در نهایت اخلاق فضیلت محور بر این اعتقاد است که انسان بیش از آن که به اصول اخلاقی احتیاج داشته باشد، باید بکوشد تا متخلق به فضایل اخلاقی باشد(۱۱). این نظریه که می کوشد اخلاق را برپایه ویژگی های شخصیتی فرد بنانهد جامع تر از سایر قواعد اخلاقی است، چراکه به راهنمایی کردار نیز پرداخته و تمامی سوالات اخلاق در چارچوب آن قابل طرح است(۱۲ و ۱۳). از منظر این نظریه، رفتاری اخلاقی درنظرگرفته می شود که دارای ویژگی ها و شاخصهای زیر باشد:

۱. از منش فضیلت مند فاعل اخلاقی ناشی شده باشد.اعمال را می توان درمعرض داوری های غیرمنشی[۶] یا منشی قرارداد که در صورت تمسک به قوانین، اصول یا نتایج، داوری از نوع غیرمنشی خواهد بود، اما در صورت اشاره به منابع روان شناختی یا شخصی(تمایلات و انگیزه ها) داوری از نوع منشی خواهد بود(۱۴).

۲. دومین ویژگی اخلاق فضیلت، این است که در این نظریه «خوب» مقدم بر «باید» است.از این جهت هیچ تفسیری در اخلاق فضیلت نمی تواند سخن از بایستگی رفتاری و عملی داشته باشد جز این که آن را برمبنای خوب و ارزشمندی قراردهد(۱۵).

۳. اخلاق فضیلت برای اموری که در پس رفتارهای اخلاقی نهفته اند، اهمیت اساسی قایل می شود. در این خصوص، می توان از انگیزه ها، احساسات و اندیشه هایی که در پس اعمال قراردارند نیز سئوال کرد(۱۶).

۴. یکی دیگر از شاخصه های فضیلت گرایی اخلاقی را می توان تاکید بر اسوه ها و الگوهای اخلاقی دانست. در نگاه ارسطویی، الگوهای اخلاقی همان افراد حکیمی هستند که در موقعیت ها و شرایط مختلف به دلیل برخورداری از فضایل اخلاقی و درسایه حکمت عملی، تشخیص آنان صواب است. توجه به این مسئله نقش مهمی در تعلیم و تربیت اخلاقی نیز ایفا می کند(۱۷).

۵. آخرین ویژگی اخلاق فضیلت گرا تاکید بر عینی بودن فضایل اخلاقی است. می توان مدعی شد که اغلب فضیلت گرایان اخلاقی به عینیت اخلاقی اعتقاد دارند. عینی بودن فضایل اخلاقی به این معنی است که خوبی آنها مرتبط با امیال آدمی نیست و بر وضعیت ذهنی افراد یا میل و سلیقه آنها مبتنی نمی باشد(۱۸). به اعتقاد صاحبنظران اخلاق پرستاری، با توجه به آنکه رویکرد فضیلت محور هردوی اخلاق عدالت[۷] و اخلاق مراقبت[۸] را در خود جای داده مناسب برای زمینه سلامت و اخلاق پرستاری است(۱۹). اگرچه پزشکان نیز همانند پرستاران در ارتباط مستقیم با بیمار می باشند اما مطالعات بیانگر ان هستند که پرستاران در مواجهه با بیماران برای آنها استقلال بیشتری قائل بوده و از فضائل اخلاقی در مراقبت از آنها بهره می گیرند از این روی، کاربرد رویکرد فضیلت محور در رفتار اخلاقی پرستاران کاربرد بیشتری دارد(۲۰ و ۲۱). از منظر این رویکرد، پرستاری اخلاقی هنگامی واقع می شود که یک پرستار خوب، کار صحیح و درستی را انجام دهد(۲۲ و ۲۳). نکته ای که درخصوص رفتار اخلاقی پرستاران کمتر مورد توجه قرار گرفته است ماهیت ارتباطی اینگونه رفتارهاست چراکه جهت شناخت رفتارهای اخلاقی پرستاران ابتدا شفاف سازی فرد یا گروه دریافت کننده این رفتار ضروری می نماید. از منظر رفتار ارتباطی[۹] می توان دو نوع اصلی رفتارهای درون شخصی[۱۰] و برون شخصی[۱۱] را ازهم متمایز دانست که رفتارهای برون شخصی دربرگیرنده رفتارهایی در ارتباط با خداوند، محیط زیست و دیگران می باشد، است. با توجه به این، ماهیت ارتباطی رفتار اخلاقی در حیطه پرستاری را می توان دربرگیرنده سه حوزه رفتار اخلاقی پرستاران با بیماران، رفتار اخلاقی پرستاران با همراهیان بیمار و رفتار اخلاقی پرستاران با گروه درمانی که دربرگیرنده پزشکان، پرستاران و سرپرستاران می باشد، دانست. بیماران نخستین و مهمترین ارباب رجوعان پرستاران هستند که به صورت مستقیم از فعالیتها و رفتارهای آنها منتفع شده و پرستاران مسئولیت مراقبت سالم، شایسته، قانونی و اخلاقی از آنها را برعهده دارند (۲۴).

پژوهشهای صورت پذیرفته در این حوزه بیان گر آن هستند که پرستاران در مراقبت از بیماران با چالشها و معماهای اخلاقی موجه اند که روند آن نیز در حال افزایش است تا جایی که حدود ۱۱ درصد از پرستاران هر روز و ۳۶ درصد هرچند روز یکبار با چالش ها، مسائل و معماهای اخلاقی روبرو هستند(۹و۱۰). توجه به جایگاه بیماران به عنوان ارباب رجوعانی که از ابتدای ورود بیمار به بیمارستان با سیستم درمان در ارتباط بوده و نگرش و ادراک آنها از کیفیت و کمیت خدمات دریافتی نه تنها بر عملکرد سازمانی بلکه بر فرایند بهبود و درمانشان نیز تاثیرگذار می باشد، از اهمیت خاصی برخوردا ر است(۲۵-۲۷). آنها همین طور می توانند به عنوان مبلغی برای سازمان عمل نمایند که می تواند منجر به حفظ، ارتقاء و یا تخریب تصویر سازمان در جامعه گردد(۲۸). پژوهشهای صورت پذیرفته در این باب بیانگر آنند که بیماران بیشتر تحت تاثیر کیفیت ارائه خدمات و رفتارهای مرتبط با آن قرار می گیرند که رفتارهای اخلاقی پرستاران نیز یکی از این نوع رفتارها می باشد. از این روی، با توجه به اینکه پرستاران جهت مراقبت از بیماران و در زندگی حرفه ای خود پیوسته با مفاهیم اخلاقی درگیر بوده و پایه های زندگی حرفه ای ایشان بر اخلاق استوار است و ازآنجاکه تلاش در جهت بکارگیری رفتارهای اخلاقی توسط پرستاران در مواجهه با مسایل و معماهای اخلاقی که در ارتباط با بیماران با آن مواجه می شوند و نیازمند اتخاذ تصمیمات اخلاقی است بدون ایجاد شناخت[۱۲] از اینگونه رفتارها، کاری عبث و بیهوده ای می باشد و نظر به اینکه مقوله رفتار اخلاقی پرستاران با بیماران با درک ماهیت ارتباطی اخلاق و استمداد از نظریه فضیلت محور در زمینه مورد بررسی به شیو مطالع آمیخته مورد تحقیق قرار نگرفته است. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی مؤلفه های رفتار اخلاقی پرستاران در ارتباط با بیماران می باشد.

روش

در این پژوهش از روش تحقیق آمیخته اکتشافی بهره گرفته شده است. بدین منظور ابتدا به گردآوری داده های کیفی پرداخته و با استفاده از این شناسایی اولیه امکان صورت بندی فرضیه هایی درباره بروز پدیده مورد مطالعه فراهم شد و درمرحله بعدی از طریق گردآوری داده های کمی، فرضیه ها مورد ازمون قرارگرفت. جامعه آماری تحقیق، کلیه پرستاران بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد می باشند. نمونه آماری در بخش کیفی، با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند، پرستاران نمونه کشوری بیمارستانهای دولتی شهر مشهد انتخاب شدند. حجم نمونه بخش کیفی با توجه به اشباع نظری ۱۴ نفر برآورد شد که از نظر جنسیتی ۵ نفر آقا و ۹نفر خانم،از نظر توزیع سنی اکثریت در محدوده سنی ۴۰ تا ۵۰ سال و میانگین سابقه کار ایشان ۲۰سال بود. از نظر محل خدمت نیز، هریک در یکی از بخشهای تخصصی مشغول به ارائه خدمت بودند. درقسمت کمی تحقیق که سنجش مدل استخراج شده مدنظر است، از روش نمونه گیری تصادفی ساده بهره گرفته شده و حجم نمونه ۱۷۶نفر به دست آمد. که از نظر جنسیتی ۹۳ نفر خانم و ۸۳ نفر آقا، از نظر توزیع سنی اکثریت در محدوده سنی ۳۰ تا ۴۰ سال و میانگین سابقه کار آنها ۱۶ سال بود. جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در بخش کیفی از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته و دربخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر۲۸ گویه، بهره گرفته شد. مدت زمان انجام مصاحبه ها به طور متوسط ۶۰دقیقه برای هر نفر بود و مصاحبه ها در محیط بیمارستان و در اتاق مدیریت پرستاری و با هماهنگی ایشان به انجام رسید. درخصوص بررسی پایایی ابزار جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی، ثبت دقیق، کامل و عمیق داده ها، کدگزاری های دقیق، کامل و متنوع و تکرار آنها درخدمت پایایی تحقیق قرار گرفت و محقق در حین مصاحبه دانسته های خود را کنارگذاشته، هدف مصاحبه را برای مصاحبه شوندگان به روشنی توضیح داده و نکات یک مصاحبه موثر از جمله برخورد دوستانه، جلب اعتماد و… را رعایت نموده. همچنین با عنایت به این مطلب که محقق در تفسیر نتایج دقت کافی را مبذول داشته و از نظرات اساتید محترم راهنما و مشاور استفاده نموده است مصاحبه دارای روایی می باشد. جهت اطمینان از روایی و پایایی پرسشنامه طراحی شده، ۳۵ عدد پرسشنامه در میان نمونه آماری توزیع شد. برای سنجش روایی پرسشنامه از روایی سازه و نرم افزار آموس استفاده شد، نتایج نشان داد تمام سوالات پرسشنامه معنی دارند. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه سنجش مدل ۹۵۶/۰ به دست آمد که نشان دهنده پایایی بالای پرسشنامه است.

جهت تحلیل اطلاعات در بخش کیفی و جهت شناسایی مؤلفه ها و زیرمؤلفه های رفتار اخلاقی پرستاران با بیماران از استراتژی تحلیل محتوای قراردادی بهره گرفته شد. به این صورت که کدگذاری به طور مستقیم از داده های خام انجام شده و ابتدا زیرمؤلفه ها و سپس مؤلفه های رفتار اخلاقی پرستاران انتزاع گردید. جهت سنجش اعتبار مدل استخراج شده و تحلیل اطلاعات کمی، از استراتژی پیمایش و روش تحلیل عاملی تاییدی بهره گرفته شد.

یافته ها

یافته های نهایی تحقیق شامل سه مؤلفه اصلی بود که هرکدام حاوی مؤلفه های فرعی متعددی بودند. مؤلفه های اصلی تحقیق شامل: «مراقبت آگاهانه و دلسوزانه»، «ایثار و فداکاری» و «تکریم بیمار» بود که هرکدام دارای زیرمؤلفه هایی به شرح ذیل بودند:

مراقبت آگاهانه و دلسوزانه به معنی توجه به بیماران،تلاش درجهت بکارگیری صحیح و دقیق از ابزار و شفقت ومهربانی در قبال بیماران می باشد. دلسوزی یکی از زیرمؤلفه های مراقبت آگاهانه و دلسوزانه است که به معنی غم بیماران را خوردن و احساس محبت و مهربانی نسبت به آنها داشتن می باشد. به عقیده بسیاری از مصاحبه شوندگان دلسوزی نسبت به بیمار درفرایند مراقبت یکی از رفتارهای اخلاقی پرستاران در ارتباط با بیماران می باشد. صبر و بردباری پرستاران و آرامش داشتن در قبال بیمار یکی دیگر از زیرمؤلفه های رفتار اخلاقی پرستاران است. صداقت درقبال بیماران و بیان حقایق بیماری به آنها و راستی و درستی در برخورد با ایشان و پرهیز از دروغ گویی یکی دیگر از زیرمؤلفه های انتزاع شده در خصوص رفتار اخلاقی پرستاران بودکه توسط اکثر مصاحبه شوندگان اذعان گردید. حفظ اسرار بیماران و مشکلات بیماری آنها و درد دلهایی که بیماران با پرستاران انجام می دهند نمود رازداری پرستاران است. به اعتقاد مشارکت کنندگان رازداری نه تنها یک رفتار اخلاقی است بلکه می تواند زمینه ساز جلب اعتماد بیمار به پرستار شده و از این طریق زمینه ساز مراقبت شایسته پرستاران را فراهم نماید. همدردی و همدلی با بیماران از دیگر زیرمؤلفه های انتزاع شده در خصوص رفتاراخلاقی پرستاران است که به معنی تلاش جهت درک و فهم دنیای ذهنی و شرایط بیمار و همچنین قراردادن خود به جای آنها و نگریستن از دریچه چشم بیمار می باشد. استفاده صحیح از ابزار و بهره گیری از وسایل و ابزار مناسب جهت مراقبت از بیمار می باشد و همچنین مراقبت دقیق و کیفی از بیماران از دیگر مضامینی بود که توسط اکثر پرستاران با فضیلت به عنوان نمودهایی از رفتارهای اخلاقی پرستاران عنوان گردید. مراقبت دقیق و کیفی از بیماران به مفهوم بهره گیری از علم و دانش و تجربه و مهارت کسب شده جهت حفظ سلامت و بهبود حال بیماران و کم نگذاشتن از مراقبت بیمار به لحاظ کیفی و کمی می باشد. درنهایت، بسیاری از پرستاران نحوه ارتباط برقرار نمودن پرستار با بیمار را یکی از عوامل مهم در ایجاد آرامش بیماران بیان داشتند و از درنظر گرفتن روحیات و سن بیمار دربرقراری این ارتباط به عنوان یک رفتار اخلاقی نام بردند.

ایثار و فداکاری یکی دیگر از ابعاد رفتار اخلاقی پرستاران است که به معنی گذشت از منافع فردی، زمان شخصی، خانواده و حتی جان خود جهت مراقبت از بیماران می باشد. اکثر پرستاران با فضیلت اذعان داشتند که گذشت نه تنها یک رفتاراخلاقی است بلکه یکی از ویژگی های بارز پرستاران با فضیلت نیز به شمار آمده و با حرفه پرستاری عجین است. به اعتقاد مصاحبه شوندگان، درصورتی که یک پرستار منافع بیمار و سلامت وی را مورد نظر قرار ندهد، ممکن است خواسته و یا ناخواسته از کیفیت کارش کاسته شده و خسارات جبران ناپذیری به بیماران و سیستم درمان وارد آورد.

نگاره ۱: مدل رفتار اخلاقی پرستاران با بیماران

تکریم بیمار[۱۳] به معنی احترام گذاشتن به شخصیت بیمار، توجه به انتقادها و پیشنهادهای بیمار و تلاش جهت رفع آن، آموزش بیمار، مسئولیت پذیری درقبال مراقبت از بیمار، عدالت محوری و توجه به اعتقادات مذهبی و شئونات دینی بیماران می باشد. احترام به بیمار به معنی حرمت قائل شدن برای روح و جسم بیمار می باشد. به اعتقاد پرستاران با فضیلت نه تنها بیماران شایسته احترام هستند و بایستی شخصیت آنها به رسمیت شناخته شود بلکه هنگام مرگ بیمار نیز حفظ حرمت بیمار ازجمله رفتارهای اخلاقی است که شایسته است در قبال بیماران صورت پذیرد. انتقاد پذیری از دیگر مضامین انتزاع شده در خصوص رفتاراخلاقی پرستاران است که به معنی توجه به انتقادها و پیشنهادهای بیماران و تلاش درجهت رفع آنها می باشد. به اعتقاد مصاحبه شوندگان، انتقادپذیر بودن پرستاران می تواند زمینه ساز ایجاد اعتماد متقابل میان پرستاران و بیماران شده و از این طریق به تسهیل فرایند درمان کمک نماید.آموزش بیمار به معنی ارائه اطلاعات لازم در خصوص نحوه مصرف داروها، نحوه استفاده از وسایل موجود در بیمارستان و مسائلی از این دست می باشد. اکثر پرستاران ارائه آموزش به بیمار را رفتاری اخلاقی به شمار آورده و اذعان داشتند که گرچه آموزش بیماران یکی از وظایف پرستاران نیز به شمار می آید اما دربرخی از مواقع توسط پرستاران نادیده انگاشته می شود. مسئولیت پذیری[۱۴] از دیگر زیرمؤلفه های رفتار اخلاقی پرستاران به شمار می آید که مورد توافق اکثر مصاحبه شوندگان قرارگرفته است. مسئولیت پذیری به معنای قبول تعهدات و پاسخگو بودن در قبال نحوه انجام کار است.

یک پرستار با مسئولیت نه تنها در قبال تعهدات شغلی خود بلکه در قبال تعهدات اخلاقی که فی مابین او و بیمارش شکل گرفته است نیز خود را مسئول می داند. ازدیگر رفتارهای اخلاقی پرستاران با بیماران، برخورداری از عدالت در گفتار و رفتار و دروی از هرگونه پارتی بازی در ارتباط با بیماران می باشد.به اعتقاد مصاحبه شوندگان رفتارعادلانه با بیماران از تنش های روحی بیمار کاسته و علاوه بر تسهیل فرایند درمان منجر به بهبود رابطه میان پرستار و بیمار می شود. و درنهایت احترام قائل شدن به اعتقادات مذهبی و شئونات دینی بیماران از دیگر مضامین انتزاع شده درخصوص رفتاراخلاقی پرستاران با بیماران می باشد که مستلزم هوش و ذکاوت پرستاران و ارزش قائل شدن برای بیماران و خواسته های اوست. در نهایت می توان مدل رفتار اخلاقی پرستاران با بیماران را به صورت نگاره ۱ به تصویر کشید.

جدول ۱: نتیجه اعتبار همگرای تحلیل عاملی

به منظور بررسی اعتبار ابزار سنجش از طریق تحلیل عاملی تأییدی (CFA) در ابتدا بایستی نرمال بودن داده های جمع آوری شده توسط هر گویه که توسط دو شاخص کشیدگی و کجی در نرم افزار آموس سنجیده می شود، تأیید شود. این مقادیر برای کشیدگی بایستی بین ۷ ± و برای کجی بین ۳± باشد، سپس در قدم دوم اعتبار سازه مدل مورد بررسی قرار می گیرد که برای سنجش آن از دو اعتبار همگرایی و اعتبار افتراقی استفاده می شود. در اعتبار همگرا هر یک از بارهای عاملی (ضرایب رگرسیونی) می باید از ۵/۰ بزرگ تر یا مساوی باشد، در اعتبار افتراقی به منظور بررسی عدم همپوشانی بین سازه های پرسشنامه در ارتباط با گویه های مورد سنجش آن، کواریانس بین هر دو سازه نبایستی بیشتر از ۹/۰ باشد.

جدول ۲: نتیجه اعتبار افتراقی تحلیل عاملی

با توجه به جدول ۳، نخست آنکه، میزان کشیدگی همه گویه ها بین عدد ۷ ± و میزان کجی آنها نیز بین عدد ۳± است بنابراین داده جمع آوری شده نرمال است، همچنین با توجه به مدل CFA برازش یافته، وزن عاملی گویه شماره ۲۴ یعنی آموزش به بیماران اگرچه معناداراست ولی باتوجه به اینکه کمتر از ۵/۰ است و روایی مرکب سازه های مربوطه را از حد قابل ق