خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل نقش خانواده در تربیت کودک از دیدگاه امام خمینی (ره)

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل نقش خانواده در تربیت کودک از دیدگاه امام خمینی (ره) :

مقدمه

با درود و سلام به روح مقدس امام راحل و با تشکر لا عدد از درگاه سبحان، که به حقیر توفیق مطالعه و بررسی اندیشه های آن انسان والامقام را عنایت فرمود. همانطور که می دانیم اسلام دینی جهان الشمول است، یعنی به تمامی مسائل خرد و کلانٍ دینی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی پرداخته و از کوچکترین مسئله ای غافل نشده است. با تحقیق و تفحص در آثار امام خمینی(ره) به این نکته مهم واقف می شویم که ایشان نیز چون سالکی صادق، نسبت به کلیه مسائل زندگی انسان عنایت داشته و با بیاناتی دلنشین و قابل فهم عموم آنها را برای مردم روشن کرده اند. یکی از مسائل مورد توجه امام(ره) مسئله خانواده و تربیت کودکان می باشد، ما در این مقاله ضمن مطالع بیانات امام(ره) درباره خانواده و تربیت، آنها را با توجه به مبانی و اصول علم تعلیم و تربیت بازنگری کرده و سپس به زبان تربیتی آنها را مطرح می کنیم.

ساختار کلی بحث ما دارای پنج بخش اساسی می باشد:

الف) عوامل موثر در تربیت کودک.

ب) اهمیت خانواده از دیدگاه امام(ره) در کودک.

ج) اسلام و اهمیت خانواده در تربیت کودک.

د) راههای تأثیرگذاری خانواده بر کودک از دیدگاه امام(ره).

هـ ) نتیجه اثرگذاری خانواده بر کودک از دیدگاه امام(ره).

الف) عوامل مؤثر در تربیت کودک

به منظور روشن ساختن جایگاه تأثیر خانواده بر کودک لازم است که اشاراتی کلی راجع به عوامل موثر در تربیت داشته باشیم و آنگاه خانواده را بعنوان یکی از عوامل اصلی تربیت کودک مورد بررسی قرار دهیم.

اگرمُترَصِّد شناخت علل و ریشه های رفتار انسان باشیم می بینیم که این عمل را نمی توان همانند تجزیه و تحلیل پدیده های مادی به راحتی و با فرمولهای مشخصی انجام داد، زیرا رفتار انسان مکانیسم پیچیده ای دارد و متأثر از عوامل متعددی می باشد، به جمله ای دیگر تربیت مولود انسانی تحت تأثیر عوامل بیشماری قرار می گیرد که عبارتند از:

۱ ـ مجموعه عوامل فردی: مثل وضعیت جسمی، هوشی، استعداد، تجربیات فرد، مهارت او….

۲ ـ مجموعه عوامل مربوط به خانواده: این بحث محتوی اصلی مقاله ما را تشکیل می دهد.

۳ ـ مجموعه عوامل مربوط به محله: محلی که فرد در آن زندگی می کند، عواملی چون رفتار همسایگان، همبازیها، واحدها و مراکز بهداشتی، تفریحی، فرهنگی موجود در محل زندگی کودک (و یا عدم وجود این مراکز) و بطور کلی شرایط زیستی، اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و اخلاقی محل و.. . در این مجموعه قرار می گیرند.

۴ ـ مجموعه عوامل مربوط به مدرسه: این مجموعه نیز عواملی چون رفتار معلم و مدیر و سایر کارکنان مدرسه باتأکید بر همسالان، شرایط فیزیکی مدرسه، سیستم ارزشی حاکم بر مدرسه.. . را دربر می گیرد.

۵ ـ مجموعه مربوط به جامعه: (کشوری که فرد در آن زندگی می کند) فلسفه اجتماعی، جهت گیریهای سیاسی، علمی، اجتماعی، ثبات سیاسی.. . همه عواملی هستند که می توان آنها را در این مجموعه جای داد.

۶ ـ مجموعه عوامل مربوط به جامعه جهانی: تأثیر تلویزیون و سایر رسانه های گروهی بر شخصیت کودکان و حتی بزرگسالان بر کسی پوشیده نیست، تحقیقات متعدد و منسجمی در این زمینه توسط متخصصان مربوط انجام گرفته و این موضوع را به اثبات رسانده است. با توجه به گسترش روزافزون علوم ارتباطات بویژه در چند دهه اخیر، حساسیت این دسته از عوامل باید همواره مورد توجه عموم افراد جامعه بویژه مسئولان ذی ربط قرار گیرد. تحت نفوذ قرار دادن برنامه های تلویزیونی کشور دیگر با استفاده از ماهوارهها از مهمترین عوامل به حساب می آید. روزنامه ها، سایر نشریات و کتابهایی که از کشورهای مختلف وارد می شود و نیز دانشجویانی که برای تحصیل به خارج از کشور اعزام می شوند و برمی گردند و…از جمله عواملی هستند که در این مجموعه قرار می گیرند.

۷ ـ مجموعه عوامل مربوط به تعامل بین مجموعه های مذکور: همکاری اولیاء و مربیان و هماهنگی میان ارزشهای حاکم بر خانواده و مدرسه، خانواده و محله، خانواده و جامعه، مدرسه و جامعه…از بارزترین نمونه های تأثیر تعامل بین این مجموعه تربیت کودکان به شمار می آید.

ب) ضرورت و اهمیت خانواده در تربیت کودک:

در بین عوامل مذکور خانواده اولین و با دوام ترین و پایدارترین عامل در تربیت کودک می باشد. کار والدین تربیت است، یعنی ایجاد تغییرات مطلوب در فرد. تأثیر خانواده در کودک و نقش های مهم آن در جنب دینی، اخلاقی، عاطفی، اجتماعی…بسیار مهم و عظیم است. از نظر تربیت، خانواده کلاس اوّل پرورش کودک است طفل مبانی زندگی را در آنجا فرا می گیرد و خوب و بد امور را از آنجا می آموزد.

زندگی خانوادگی مقدمه ای برای ورود به زندگی اجتماعی و انجام وظایف عمومی است. در خانواده است که کودک می تواند انسان بار آید و یا اینکه بر بعد حیوانی خویش باقی بماند. با همه تأثیراتی که کودک ممکن است از مدرسه و همبازیها و معلمان خود بگیرد، خانواده بیشترین تأثیر را بر کودک می گذارد.

با توجه به تجربیات موجود، که نمایانگر حقیقتی تلخ و نامطلوب برای ماست و آن حقیقت این است که آثار اشتباهات و خطاهای دوران کودکی و صَباوت در بقیه زندگی نیز منعکس می شود و در تمام عمر با فرد خواهد بود، اهمیت و ضرورت تربیت خانوادگی روشن تر می شود و همچنین اثرات درست تربیت کودکی تا پایان عمر در انسان باقی می ماند. یکی از بزرگان در خصوص اهمیت خانواده می گوید: “آن دستی که گهواره را می جنباند در واقع دنیا را می چرخاند”.[۱]

امام خمینی(ره) در بخشی از بیانات خویش می فرمایند: “صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می گیرد زن یکتا موجودی است که می تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتش نه یک فرد بلکه جامعه ها به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند و می تواند به عکس آن باشد.”[۲] در جائی دیگر می فرمایند: “مربی انسانها زن است، سعادت و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است، زن با تربیت خودش انسان درست می کند و با تربیت صحیح خودش کشور را آباد می کند…[۳]

آنچه از جملات مذکور مستفاد می شود اهمیت و ضرورت خانواده، در انسان بار آوردن افراد است. زن بعنوان عضوی از خانواده در تربیت فرزندان نقش بسزایی ایفا می کند. خانواده به نظر امام می تواند مبداء اصلاحات و یا فسادهای جوامع شود. متکای استقامت جامعه و ارزش های والای انسانی، خانواده می باشد.

امام خمینی در جائی دیگر می فرمایند: “…اگر زن های انسان ساز از ملت گرفته بشود، ملت ها به شکست و انحطاط مبدّل خواهد شد، شکست خواهند خورد، منحط خواهند شد…[۴] در خیلی از مسائل بهتر است برای اینکه اهمیت و ضرورت وجود مسئله ای ملموس تر درک شود، عدم وجود آن را تصور کرده و عواقبی را که ممکن است به دنبال داشته باشد مطمح نظر قرار دهیم، در جمله اخیر امام خمینی(ره) برای نشان دادن اهمیت خانواده در تربیت کودک، عدم وجود خانواده را و یا جدا کردن کودک از خانواده را فرض نموده است و نتیج آن را، شکست و نحطاط ملتها دانسته است.

و یا در جمله ای دیگر نتیج گرفتن کودک از خانواده را به پیدایش عُقده ها و مَفسده ها بیان فرموده اند: “…و یکی اینکه بچه ها را از دامن مادر جدا بکنند و بچه ها که از اول که در دامن مادر نباشند عقده پیدا می کنند و اکثر مفاسد از این عقده هایی است که بچه ها پیدا می کنند.[۵]

ـ امام خمینی(ره) در جای دیگر اهمیت خانواده در تربیت را بیش از اهمیت مراکز آموزشی دیگر ذکر نموده است:

“…در دامن مادر، بچه ها بهتر تربیت می شوند، تا در پیش استادان، علاقه ای که بچه به مادر دارد به هیچ کس ندارد و آن چیزی است که در بچگی از مادر می شنود در قلبش نقش می بندد و تا آخر مراهش است…آنقدری که اخلاق یک مادر در بچه کوچک نورس تأثیر دارد و به او منتقل می شود. از دیگران عملی نیست…یک مادر ممکن است یک بچه را خوب تربیت کند و آن بچه یک امت را نجات دهد…اگر از دامن مادر این تربیت خوب شروع شد و مادر بچه را خوب تربیت کرد و به دبستان تحویل داد، دبستان هم خوب تربیت کرد و به دبیرستان تحویل داد آنجا هم همینطور تا دانشگاه یا مدارس علمی دیگر آنها هم خوب تربیت کردند، یک وقت در یک برهه از زمان می بینید که جوانها همه خوب از کار درآمده اند و یک مملکت را به طرف خوبی می کشانند…[۶]

امام خمینی(ره) در سخنانی دیگر، اهمیت خانواده در تربیت فرزندان را تا جائی می داند که شغل بچه داری و تربیت صحیح بچه را همردیف رسالت انبیاء ذکر می کند:

“شریفترین شغل در عالم بزرگ کردن یک بچه است و تحویل دادن یک انسان به جامعه، این همان بود که خدای تبارک و تعالی در طول تاریخ برای انبیاء فرستاده در طول تاریخ از آدم تا خاتم، انبیاء آمدند انسان درست کنند.. . [۷]

سخن امام خمینی(ره) در باب اهمیت و ضرورت خانواده و بویژه “زن” در تربیت کودک بسیار است که ما به ناچار به مطالب اندک ذکر شده اکتفا می کنیم.

ج) اسلام و اهمیت خانواده در تربیت کودک

با مطالعه در روایات و احادیث معصومین(ع) به این نکته واقف می شویم که اسلام سهم خانواده در تربیت کودک را به اندازه ای مهم می داند که حتی توجه مسلمانان را به رعایت اصولی در قبل از تولد کودک، هنگام تولد و شیر دادن و نحوه تغذیه مادر جلب می کند و نحوه ارتباط با کودک را به مسلمانان هشدار می دهد.

ـ در ارتباط مراقبتهای ویژه قبل از تولد حضرت رسول اکرم(ص) به پیروان خود توصیه می کند: ببینید نطف خودتان را در چه محلی مستقر می کنید، از قانون وراثت غافل نباشید، توجه کنید زمین پاکی باشد تا فرزندان شما وارث صفات ناپسند نشوند.

ـ و یا حضرت علی(ع) می فرمایند: «سجایای اخلاقی دلیل پاکی وراثت و فضیلت ریش خانوادگی است».

ـ در جائی دیگر حضرت رسول اکرم در خصوص تأثیر وراثت در تربیت می فرمایند: «ریشه سعادت و شقاوت مردم را باید در رحم مادر جستجو کرد».

ـ برای اینکه کودک، سالم جسمی و روانی به دنیا آید، اسلام دستور می دهد که مادران از خوردن غذاهای مشکوک و حرام اجتناب ورزند، از اعمال زشت پرهیز نمایند و مستحب است که مادران به هنگام شیر دادن به کودک با وضو باشند.

ـ حضرت علی(ع) در خصوص تأثیر محیط در تربیت کودک می فرمایند: در قلب بچ نوری است مانند زمین خالی از بذر و گیاه هست. هر تخمی که در آن افشانده شود بخوبی می پذیرد و در خود می پرورد، (خطاب به فرزندش حضرت امام حسن(ع)) فرزند عزیز، از دوران کودکی تو استفاده نمودم و خیلی زود در پرورش تو قیام کردم، پیش از آنکه دل تربیت پذیرت سخت شود و مطالب گوناگونی عقلت را اشغال نماید». «نهج البلاغه، ص۴۴۲»

ـ حضرت علی(ع) درباره نقش والدین در تربیت کودک می فرمایند: «مستدرک. جلد ۱، ص۱۴۸» «بهترین ارثی که پدران میتوانند به فرزندان خویش بدهند ادب و تربیت صحیح است».

ـ حضرت رسول اکرم(ص) دربار نحوه برخورد با کودکان می فرمایند: «به فرزندان خود احترام کنید و با آداب و روش پسندیده با آنها معاشرت نمائید»«بحار، ج