خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل شناخت اجمالی حمزه سیدالشهدا علیه السّلام

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل شناخت اجمالی حمزه سیدالشهدا علیه السّلام :

الف) حضرت حمزه(ع) از منظر آیات قرآن

در برخی آیات قرآن کریم، حضرت حمزه(ع) به صورت کلی توصیف شده و گاه به صورت خاص و موردی. در آیاتی که دربار جنگ اُحد نازل شده به طور کلی برخی ویژگی های آن حضرت در کنار سایر یاران پیامبر(ص) آمده است:

قرآن کریم به پنج صفت بارز یاران پیامبر(ص) چنین اشاره فرموده: «وَ کأَینْ مِنْ نَبِی قاتَلَ معَهُ رِبِّیونَ کثیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ یحِبُّ الصَّابِرینَ»[۱]؛ «چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند! آنها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان می رسید، سست و ناتوان نشدند (و تن به تسلیم ندادند) و خداوند استقامت کنندگان را دوست می دارد.»

در این آیه ۵ صفت برای یاران پیامبر(ص) در جنگ اُحد از جمله حضرت حمزه (ع) ذکر شده است. این ویژگی ها عبارتند از:

۱. خدایی بودند، نه ملی گرا و…؛

۲. هرگز سست نشدند؛

۳. ضعف نشان ندادند؛

۴. قوی بودند و تسلیم نشدند؛

۵. صبر و استقامت داشتند.

اما آیات خاص فراوانی وجود دارد که در شأن نزول آنها، نام آن حضرت به چشم می خورد. به نمونه هایی اشاره می شود:

۱. «حذیفه بن یمان» می گوید: روزی که آی: «فَأُولئِک مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیهِمْ مِنَ النَّبِیینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِک رَفِیقاً»[۲] نازل شد، به خدمت پیامبر(ص) رسیدم. آیه را برایم قرائت فرمود. پرسیدم: یا نبی الله! اینان چه کسانی هستند که خداوند اسامی آنان را کنار هم آورده است؟ فرمود: ای حذیفه! من آن نبی هستم که خدای تعالی فرمود: «مِنَ النبِیینَ الَّذِین أَنعَمَ اللَّهُ عَلَیهِمْ» که اول آنان در نبوت و آخرشان در بعثت هستم و از صدیقین، علی بن ابی طالب(ع) است؛ چون زمانی که خدای سبحان مرا به رسالت برانگیخت، او اولین تصدیق کنند رسالت من بود و از شهدا، حمزه سیدالشهدا و جعفر طیار(ع) هستند و از صالحین، حسن و حسین(ع) سید جوانان اهل بهشت و «وَ حَسُنَ أُولئِک رَفِیقاً» مهدی آخر الزمان است.[۳]

۲. ضحّاک نقل کرده است: از ابن عباس در معنی آی «وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ…» سؤال شد، گفت: اعراف جایگاه بلندی است بر روی صراط که علی بن ابی طالب، حمز سیدالشهدا، جعفر طیار و عباس(ع) بر آن بلندی قرار دارند. آنان دوستان خود را که دارای چهره هایی نورانی هستند و دشمنان خویش را که چهر سیاه و تاریکی دارند، می شناسند.[۴]

۳. «قیس بن عباده» گوید: از ابوذر شنیدم، سوگند یاد می کرد که آی شریف «هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ» برای این شش نفر: حمز سیدالشهدا، ابو عبیده و علی(ع) از لشکر مسلمانان، و شیبه و عتبه و ولید بن عتبه از جانب کفار که با یکدیگر خصومت داشتند و پیکار کردند، نازل شد.[۵]

۴. صادقان منتظر شهادت: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کونُوا مَعَ الصادِقِینَ» یقول: کونوا مع علی بن أبی طالب(ع) و آل محمد(ص) و الدلیل علی ذلک قول الله: «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ صدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ» فهو حمزه (ع) «وَ مِنْهُمْ مَنْ ینْتَظِرُ» و هو علی بن أبی طالب (ع) یقول الله: «وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلاً»[۶]؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! تقوا پیشه کنید و با صادقان باشید؛ یعنی با علی بن ابی طالب(ع) و آل محمد (ص) و دلیل آن سخن خداوند است که می فرماید: در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند، صادقانه ایستاده اند. بعضی پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او به شهادت رسیدند) و بعضی دیگر در انتظارند؛ و هرگز تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود ندادند؛ حمزه(ع) به عهد خویش وفا کرد و امام علی(ع) منتظر شهادت بود.»[۷]

ابن حجر مکی نقل می کند: امیرمؤمنان علی(ع) در کوفه بر فراز منبر فرمود: این آیه دربار من و عمویم حمزه و پسر عمویم عُبیده نازل شده است.[۸]

ب) حضرت حمزه(ع) از منظر روایات

در روایات به عناوین بسیار ارزشمندی دربار حضرت حمزه (ع) برمی خوریم. مثل: سیدالشهدای زمانش، محبوب رسول خدا(ص)، صاحب جایگاه ویژه در قیامت، شفاعت کننده، فرد بی نظیر، افضل شهدا، باعث افتخار تک تک امامان(ع) و… که به چند نمونه اشاره می شود:

یکم: حضرت حمزه(ع) در سخنان رسول خدا(ص)

۱. شیخ صدوق(ره) از سلمان فارسی(ره) نقل می کند که: در ایام مریضی رسول خدا(ص) به حضرت زهرا فرمودند: دخترم! ما اهل بیتی هستیم که خداوند شش صفت و ویژگی را به ما عطا کرده است که بر هیچ یک از گذشتگان و آیندگان عطا ننموده؛ زیرا پیامبر ما سید انبیاء و مرسلین، پدر توست و وصیّ ما سید اوصیا، همسر توست و شهید ما سیدالشهداء، حمزه بن عبدالمطلب، عموی پدر توست. حضرت فاطمه عرض کرد: ای فرستاد خدا! آیا او فقط سید شهیدانی است که با وی به شهادت رسیده اند؟ پیامبر(ص) فرمودند: نه؛ بلکه او سید شهدای اولین و آخرین، به جز انبیاء و اوصیا است.[۹]

معلوم می شود که امام حسین(ع) که جزء اوصیای رسول خدا (ص) است، نسبت به حضرت حمزه (ع) سید و سرور است و حضرت حمزه(ع) سید است نسبت به سایر شهدا.

۲. رسول خدا(ص) می فرمایند: «اَحَبّ اِخوانی اِلَیَّ علّی بن أبی طالب و أحَبّ أعْمامی اِلیَّ حَمْزهَ؛[۱۰] محبوب ترین برادران نزد من علی بن ابی طالب (ع) و محبوب ترینِ عموهایم، حمزه(ع) است.»

۳. امام صادق(ع) می فرمایند: «جاءَ رَجلٌ اِلَی النّبیّ(ص) فقال: یا رَسُول اللّه! وُلِدَ لی غلامٌ فماذا اُسَمّیه؟ قال: سَمِّهِ بأحَبِّ الأسماء اِلیّ حَمْزه؛[۱۱] شخصی محضر رسول خدا(ص) عرض کرد: پسردار شده ام، چه نامی بر وی بگذارم؟ حضرت فرمودند: او را به نام محبوب ترین اسمها نزد من؛ یعنی حمزه بنام!»

۴. رسول خدا(ص) می فرمایند: «در قیامت همه پیاده هستند، به جز ما چهار تن. عباس بن عبدالمطلب عرض کرد: ای رسول خدا! آن چهار تن کدامند؟ فرمود: اما من؛ سوار بر براق خواهم بود… و عمویم حمزه بن عبدالمطلب اسدالله و اسد رسول و سید شهدا، بر شتر «غضبا»ی من سوار خواهد شد و برادرم علی بر شتری از شتران بهشتی.»[۱۲]

۵. «ابن حجر عسقلانی» نقل می کند: رسول خدا (ص) چون در کنار جسد مُثله شد عمویش حمزه(ع) نشست، خطاب به وی فرمود: «رَحِمکَ اللّه أی عمّ، لَقَدْ کُنتَ وَصُولاً لِلرَّحمِ فعُولاً لِلْخیرات؛[۱۳] ای عمو! خدا تو را رحمت کند که در صل رحم و انجام دادن کارهای نیک فعّال و کوشا بودی.» و این توصیف از زبان رسول خدا (ص) و معرفی حضرت حمزه(ع) به عنوان «وصُول رَحِم» و «فَعول خیرات» امتیازی است که اختصاص به آن حضرت دارد.

۶. رسول خدا(ص) می فرمایند: «اَمَا انّ حَمزهَ عمّی یُنَحّی جَهَنّم مِن مُحِبِّیه؛[۱۴] همانا در قیامت عمویم حمزه(ع) جهنم را از دوستدارانش دور خواهد کرد.»

۷. در «بصائر الدرجات» حدیثی را امام باقر(ع) از رسول خدا(ص) نقل کرده است که آن حضرت می فرمایند: «بر ستون عرش نوشته شده که حمزه شیر خدا و شیر رسول خدا(ص) و آقای شهدا می باشد.»[۱۵]

۸. «ابن ابی الحدید» نقل می کند: در جنگ خندق امیرمؤمنان علی(ع) با «عمرو بن عبدوَدّ» مواجه شدند، پیامبر(ص) این دعا را مکرر می خواندند: «أللّهمّ اِنّکَ اَخَذْتَ مِنّی عُبیده یومَ بَدر وَ حمزه یوْمَ اُحد فَاحْفَظ عَلَیَّ الیومَ علیّا… «رَبِّ لاَ تَذَرْنِی فَرْدا وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ»[۱۶]؛ خدایا! پسر عمویم عبیده را در جنگ بدر و عمویم حمزه را در جنگ احد از من گرفتی، پس امروز علی را برایم نگهدار… خدایا! مرا تنها نگذار که تو بهترین ارث برنده گذارندگانی.»[۱۷]

شیخ مفید) در جواب طبرانی، دانشمند زیدی مذهب که بر شیعیان در مورد زیارت اشکال می کند، می گوید: رسول خدا(ص) در حال حیات خویش، هم به مسلمانان دستور داد که قبر حضرت حمزه(ع) را زیارت کنند و هم خود به زیارت قبر او و سایر شهدا می رفتند و دخترش فاطمه نیز مکرر به زیارت آن قبر شریف می رفت. پس از رحلت پیامبر(ص) طبق روش آن حضرت، مسلمانان هم به زیارت قبر او رفته، در کنار آن قبر به زیارت و عبادت می پرداختند.[۱۸]

دوم: حضرت حمزه در گفتار امیرمؤمنان(ع)

۱. فرد کم نظیر: امام علی(ع) می فرمایند: «خداوند در خاندان ما هفت نفر خلق کرد که در روی زمین مانند آنها را نیافریده است… از ماست رسول خدا(ص) که سیّد اولین و آخرین و خاتم پیامبران است. و از ماست وصیّ او که بهترین اوصیا است و دو سبطش حسن و حسین(ع) که بهترین اسباط اند و عمویش سیدالشهدا و جعفر(ع) که به همراه فرشتگان پرواز می کند و قائم(ع)»[۱۹].

۲. افتخار امام علی(ع): «وَ اللَّهِ إِنَّ مِنَّا لَرَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ، وَ إِنَّ مِنَّا حَمْزَهَ سَیدَ الشُّهَدَاء؛[۲۰] به خدا قسم رسول خدا(ص) از ماست و همچنین حمزه سیدالشهدا (ع)».

۳. افتخار و احتجاج: در موارد مختلف امام علی(ع) به وجود حضرت حمزه سیدالشهدا(ع) افتخار و احتجاج کرده است. از جمله:

الف) در شورای شش نفره فرمودند: «شما را به خدا سوگند می دهم! آیا در میان شما به جز من کسی هست که عمویش سیدالشهدا(ع) باشد؟ گفتند: نه»[۲۱].