خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل الگوی دینی ازدواج و زندگی مشترک (۲)

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل الگوی دینی ازدواج و زندگی مشترک (۲) :

اشاره

«رضایت زناشویی»، عنوان کتابی ۳۵۹ صفحه ای است که به قلم دکتر«عباس پسندیده» و به همت سازمان چاپ و نشر «دارالحدیث» به زیور طبع آراسته شده است.

بخش نخست از معرفی اجمالی ساختار و محتوای این کتاب و برشهایی از متن آن، با اندکی تصرّف، تلخیص و ویرایش، در شمار قبلی ماهنام مبلّغان (۲۴۶) جهت استفاد مدرسان مباحث خانواده، معلمان، مبلّغان دینی و عموم خانواده ها تقدیم گردید که در آن پس از معرفی کتاب، به مطالبی از آن در تشریح عوامل پیشینیِ رضایت زناشویی پرداختیم. در این بخش، با مطالع کتاب، تبیین عوامل پسینی رضایت زناشویی در کانون خانواده را پی می گیریم:

عوامل پسینی رضایت زناشویی[۱]

همسران باید پس از ازدواج و تشکیل خانواده، اموری را رعایت کنند تا موفقیت خانواده و رضایت زناشویی تضمین گردد. طبق متون دینی این امور، موارد متعدد و متفاوتی را تشکیل می دهند که بررسی و تحلیل آنها نشان می دهد یک مورد از این مجموعه، محور اساسی است و بقیه، پیرامون آن قرار داشته و تأمین کنند آن خواهند بود. آن محور اساسی، «مودّت و رحمت»[۲] است که راهبرد موفقیت و رضامندی در خانواده به شمار می آید.

توضیح آنکه آرامش، یکی از فلسفه های ازدواج است که می توان آن را به عنوان هدف اساسی یاد کرد[۳] و مودت و رحمت را به عنوان مبنای رابط میان همسران دانست که تحقق بخش آن هدف است. بنابراین، اساس موفقیت زندگی و رضایت زناشویی، در محبت و صمیمیت زوجین است.

چگونگی تعامل همسران با یکدیگر، در تحقق مودت و رحمت و در نتیجه در موفقیت زندگی و رضایت زناشویی نقش مهمی دارد. از این رو، در متون اسلامی به طور کلی از «حسن معاشرت» یاد شده است.[۴] از جمله امام صادق(ع) می فرمایند: «إِن الْمرْءَ یحْتَاجُ فِی مَنْزِلِهِ وَ عِیالِهِ إِلَی ثَلَاثِ خِلَالٍ یتَکلَّفُهَا وَ إِن لَم یکنْ فِی طَبْعِهِ ذَلِک مُعَاشَرَهٌ جَمِیلَهٌ وَ سَعَهٌ بِتَقْدِیرٍ وَ غَیرَهٌ بِتَحَصُّن؛ مرد در [ادار] منزل و خانواده اش به سه خصلت نیاز دارد که باید آنها را به کار گیرد، اگرچه در سرشت او نباشد: معاشرت زیبا، گشاده دستیِ به اندازه و غیرتی همراه با خویشتن داری.»

حسن معاشرت یا تعامل مثبت و سازنده، همان عامل بنیادین در تأمین محبت و صمیمیت است که با عناصر گوناگونی شکل می پذیرد. از جمله: معناداری زندگی زناشویی، خوش اخلاقی، واکنش مناسب به خوبی و بدی همسر، تعامل مثبت با خانواده و اقوام همسر، واکنش مناسب در موقعیت حضور و غیبت، ارضای صحیح جنسی، وجود شادی و نشاط در خانواده، سازگاری و مدارای همسران، برخورداری از الگوی مناسب اقتصاد خانواده، کمک و یاری رسانی به همسر.

در ادامه تعدادی از مهم ترین موارد یاد شده را به اجمال توضیح می دهیم تا روشن شود برخورداری از زندگی مشترک رضایت بخش، به هنر و توانمندی های همسران در تأمین محبت و صمیمیت در کانون خانواده بستگی دارد.

۱. معناداری زندگی زناشویی

انسان، موجودی کمال گرا و هدفمند است که از بیهودگی، بی معنایی و بی هدفی سخت گریزان است. بیهودگی و پوچی چنین افرادی را ارضا نمی کند. از این رو، اگر همسران معنایی برای زندگی نداشته باشند، زندگی و تداوم آن برایشان ارزشی ندارد و دچار احساس ناکامی می گردند، هر چند تمامی امکانات زندگی را داشته باشند.

علت نارضایتی و سردی زندگی، همیشه ناکامی در رفاه نیست. زندگی ساده و حتی سخت را می توان دوست داشت و راضی بود، به شرط آنکه معنای زندگی خوش را درک کرده باشیم، پس آنچه موجب بن بست و ناامیدی در زندگی می شود، ناکامی در معناجویی است.

معنای زندگی، شبیه یک معامله است. آنچه یک معامله را توجیه پذیر می سازد، منفعت و سود آن می باشد. سؤال این است که آیا دنیا می تواند توجیه گر معنای زندگی باشد؟ برای زندگی دو بُعد می توان تصور کرد: بعد حیوانی و بعد انسانی – الهی.

به نظر برخی، زندگی؛ یعنی خوب خوردن، خوب آشامیدن و خوب لذت بردن. از نظر امام علی(ع) این معنای حیوانی برای زندگی است. ایشان می فرمایند: «فَمَا خُلِقْتُ لِیشْغَلَنِی أَکلُ الطَّیبَاتِ کالْبهِیمَهِ الْمرْبُوطَهِ هَمُّهَا علَفُهَا، أَوِ الْمرْسَلَهِ شغُلُهَا تَقَمُّمُهَا، تَکتَرِشُ مِنْ أَعْلَافِهَا وَ تَلْهُو عمَّا یرَادُ بهَا…؛[۵] من آفریده نشده ام تا خوردن غذاهای لذیذ مرا به خود مشغول سازد؛ همانند حیوانِ اهلی که همّ او علف اوست یا حیوان وحشی که کارش پر کردن شکمش می باشد، از علفهای آن می خورد و از آنچه از او خواسته اند، غافل است…»

رهاورد این زندگی، چیزی جز زباله و کود نیست و این معنا از زندگی نمی تواند انسان کمال طلب را ارضا کند. دنیا مقطعی از زندگی است که به لحاظ زمانی، بخش ناچیزی از حیات انسانی را تشکیل می دهد. چند سالی در این دنیا زندگی می کنیم؛ ولی حیات جاوید ما در سرای دیگر است. به لحاظ ارزش نیز دنیا و تمام بهره های آن ناچیز است. البته تمام دنیا به خاطر انسان و در خدمت وی آفریده شده و همچون ابزاری برای زندگی واقعی اوست.[۶]

دین و ایمان واقعی برای فرد، نشانگر معنای زندگی است. برای انسان با ایمان، همه چیز با خدا معنا می یابد و بدون آن، هیچ چیز معنایی ندارد؛ اگر چیزی رنگ خدا داشته باشد، ارزشمند است و برای آن تلاش و مشکلات آن را تحمل خواهد کرد و اگر خدایی نباشد، ارزشی برای آن قائل نیست تا بدان بیندیشد و یا برای آن تلاش و از خودگذشتگی نشان دهد.

به دیگر بیان، زندگی سالم و گوارا در سای دین و ایمان، تحقق می یابد. امام علی(ع) در نقل جریان معراج می فرمایند: «قَالَ اللهُ عَزَوَجَّلُ… یا أَحْمَدُ! هَلْ تَدْرِی أَی عَیشٍ أَهْنَأُ وَ أَی حَیاهٍ أَبْقَی؟ قَالَ: اللهمَّ لَا! قَالَ: أَمَّا الْعَیشُ الْهَنِی ءُ فَهُوَ الَّذِی لَا یفْتُرُ صَاحِبُهُ عَنْ ذِکرِی، وَ لَا ینْسَی نِعْمَتِی، وَ لَا یجْهَلُ حَقِّی، یطْلُبُ رِضَای لَیلَهُ وَ نَهَارَه.. .؛ خداوند فرمود:… ای احمد! آیا می دانی کدام زندگی گواراتر و کدام عمر پایدارتر است؟ عرض کرد: بار خدایا! نه. فرمود: اما زندگی گوارا، آن زندگی ای است که صاحب آن از یاد من خسته نشود، نعمت مرا فراموش نکند، نسبت به حق من نادان نباشد و شب و روز در طلب خشنودی من باشد…»

۲. خوش اخلاقی

خوش اخلاقی، از جمله مفاهیمی است که در حوز تعامل بین فردی معنا می یابد. بنابراین، حسن خلق با اخلاق نیک متفاوت خواهد بود. برخی به اشتباه این دو را به یک معنا گرفته اند. خوش اخلاقی در پایداری خانواده و رضامندی زوجین نقش مهمی دارد؛ زیرا در روایات، حسن خلق یکی از نیازهای زندگی زناشویی به شمار آمده است.

به عنوان نمونه امام صادق(ع) می فرمایند: «… لَا غِنَی بِالزَّوْجِ عَنْ ثَلَاثَهِ أَشْیاءَ فِیمَا بَینَهُ وَ بَینَ زَوْجَتِهِ وَ هِی الْمُوَافَقَهُ لِیجْتَلِبَ بِهَا مُوَافَقَتَهَا وَ مَحَبَّتَهَا وَ هَوَاهَا وَ حُسْنُ خُلُقِهِ مَعَهَا وَ اسْتِعْمَالُهُ اسْتِمَالَهَ قَلْبِهَا بِالْهَیئَهِ الْحَسَنَهِ فِی عَینِهَا وَ تَوْسِعَتُهُ عَلَیهَا…؛ شوهر در رابطه با همسرش از سه چیز بی نیاز نیست: سازگاری با او تا بدین وسیله موافقت، محبت و عشق او را به خود جلب کند؛ خوش اخلاقی با او و دلبری از وی با آراستن خود در چشم او؛ و فراهم آوردن گشایش و رفاه در زندگی او.»

شوخی، از مصادیق حسن خلق است. در حدیثی «یونس شیبانی» نقل می کند: روزی امام صادق(ع) از من پرسیدند: شوخی شما با یکدیگر چگونه است؟ عرض کردم: اندک. امام با شنیدن این جمله فرمودند: این گونه نباشید؛ زیرا شوخی، از حسن خلق است و تو با آن، برادرانت را خوشحال می کنی. پیامبر خدا(ص) نیز با برخی شوخی می کرد، به این قصد که او را خوشحال کند.

امام علی(ع) نیز در برشمردن اجزای حسن خلق، به توسع زندگی و گشایش بر خانواده اشاره می کنند و می فرمایند: «حُسْنُ الْخُلُقِ فِی ثَلَاثٍ: اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ وَ طَلَبُ الْحلَالِ وَ التَّوَسُّعُ عَلَی الْعِیال؛ حسن خلق در سه چیز است: دوری کردن از حرام، طلب مال حلال و گشایش بر خانواده.»

بنابراین، از مجموع روایات استفاده می شود که حسن خلق در چند چیز است: نرم خویی، خوش گفتاری، خوشرویی، سرور و نشاط آوری، توسعه دادن زندگی. توضیح و تبیین این امور در متون اسلامی، بحثی دامنه دار است که در این مقاله به همین اندازه بسنده می کنیم.

۳. واکنش مناسب به «خوبی و بدی همسر»

یکی از حوزه های روابط همسران، خوبی ها و بدی های آنان در حق دیگری است. اگر همسران ندانند چه واکنشی باید نشان دهند، ممکن است دست به اقداماتی بزنند که روابط سالم آنها را تخریب کند. امکان دارد هر یک از زوجین در دو موقعیت یاد شده یکی از دو واکنش «احسان و نیکی» یا «بدی و بی مهری» به وی را از خود نشان دهند.

احسان و نیکی به همسر

به طور قطع، آنچه به صمیمیت و محبت در زندگی مشترک می انجامد، احسان و نیکی به همسر است؛ زیرا از روایات استفاده می شود که «احسان و إنعام»، حتی گاه در مقابل بدی های همسر، عامل برانگیخته شدن محبت در وجود انسان است و این یک قاعد عمومی می باشد.

پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «جبِلَتِ الْقلُوبُ علَی حُبِّ مَنْ أَحْسَنَ إِلَیهَا وَ بُغْضِ مَنْ أَسَاءَ إِلَیها؛ قلبها آفریده شده بر دوستیِ کسی که به آن محبت کند و دشمنی کسی که به آن بدی روا دارد.» البته آنچه در احسان به همسر مهم می نماید، این است که صِرف احسان ابتدایی و غیرمشروط، همیشه و در همه جا محبت برانگیز نیست؛ بلکه این احسان باید مورد توجه طرف مقابل نیز قرار گیرد و توسط وی درک شود. بر این اساس، یکی از اصول مهم در این زمینه، مهارت «احسان شناسی» است. ناتوانی در شناخت و درک احسان همسر، ممکن است جریان احسان را قطع کند که در نتیجه، آرام آرام نیکی کردن جای خود را به بدی کردن خواهد داد.

برای موفقیت در درک احسان همسر، باید نکات مثبت و احسانهای او در موقعیتهای مختلف یادآوری شود. افزون بر این، فرد می تواند از روش مقایس نزولی استفاده کند و همسر خود را با کسی که در خوبی از وی پایین تر است، بسنجد. همچنین، می تواند به صورت فرضی، همسر خود را با وضعیت بدتر مقایسه کند. این نوع مقایسه، موجب نمایان شدن خوبی های همسر گشته، برایش احساس خوشایندی به وجود می آورد و صفا و صمیمیت را رونق می بخشد.

مقابل برتر در برابر احسان همسر

در برابر احسان همسر، ساده ترین کار، «مقابل برابر» است؛ یعنی خوبی همسر را با همانند آن خوبی پاسخ دادن. این همان چیزی است که در قرآن کریم از آن با تعبیر (هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسان)[۷] یاد شده است. هر چند این کار، در جای خود مطلوب و ارزشمند است، با این حال، آن چیزی نیست که تأکید نهایی دین بر آن باشد؛ بلکه تأکید دین بر «مقابل برتر» است؛ یعنی خوبی همسر را با خوبی بهتر از آن پاسخ دادن. این همان چیزی است که در ادبیات دین، از آن به عنوان «تشکّر» یاد می شود. تشکرکردن، با رفتار همانند انجام نمی شود. امام صادق (ع) نقل می کند که امام علی(ع) همواره این جمله را می فرمود: «مَنْ صَنَعَ بِمِثْلِ ما صنِعَ إِلَیهِ فَإِنَّمَا کافَأَهُ وَ مَنْ أَضْعَفَهُ کانَ شَکوراً؛ هر که در برابر خوبی ای که به او شده، همانند آن، خوبی کند، آن خوبی را پاداش داده است. و هرکس بیشتر از آن، خوبی کند، سپاس گزاری کرده است.».

با این توضیح، «مقابل برتر» که همان تشکر و سپاس گزاری (در ساحت های قلبی، زبانی و رفتاری) است، یک رفتار خوشحال کننده ای است که با تولید عاطف مثبت، تأثیر خوشایندی بر فرد مقابل دارد و می تواند روابط زناشویی را رضایت بخش و زندگی را پایدار سازد.

مصداقها و پیامدهای بدی کردن به همسر

آموزه های اسلامی، به خوبی نشان می دهند که از منظر اسلام، هر کاری که به نوعی موجب آزار و ناراحتی مسلمانی شود، ممنوع است. در روایات، از اموری همانند: ترساندن، نگاه آزاردهنده، شوخی آزاردهنده، سخن آزاردهنده، نجوای آزاردهنده، آزردن با کارهای بیهوده، بوی آزاردهنده و حتّی عبادت آزاردهنده به عنوان مصادیق آزار، تصریح شده است. بی تردید، مصداقها به این موارد، محدود نمی شوند. این از باب نمونه بود و شماره کردن همه موارد، از حوصله این نوشتار، خارج است. آنچه مهم است این که همسران باید با شناخت درست موارد آزار و روحیات طرفین، در کاهش آزار اقدام نمایند. شناخت این موارد می تواند انسان را در پرهیز از آزاررسانی، یاری دهد.

بدرفتاری و آزار رساندن به همسر، موجبات ناراحتی، کدورت و ناخشنودی همسر را فراهم می کند. این می تواند بغض و نفرت را میان همسران به وجود آورد. پیامبر(ص) در این باره می فرماید: «جبِلَتِ الْقلُوبُ علَی… بُغْضِ مَنْ أَساءَ إِلَیها؛ قلب ها بر… دشمنی با کسی که به آن بدی کند، سرشته شده اند.»

در این کلام شریف، به عنوان یک قاعده کلّی تصریح شده که بدی کردن، عامل برانگیختن بغض و نفرت است. لذا آزار همسر، محبّت و صمیمیت را از بین می بَرَد و زمینه نفرت و دشمنی را فراهم می سازد و اعضای خانواده به جای آرزوی سلامتی، آرزوی مرگ وی را خواهند داشت. بدیهی است با چنین وضعیتی نمی توان زندگی آرام، گرم و بادوامی را انتظار داشت.

واکنش مناسب در برابر بدیِ همسر

ما نباید از همسر خود انتظار «رفتار بی خطا» و «زندگی بی اشتباه» داشته باشیم. همان گونه که ما نیز دچار اشتباه و لغزش می شویم. مهم، واکنش ما نسبت به این رفتار بد است. کامیابی و شادکامی زندگی در چنین موقعی، بسته به مهارت ما در برخورد با این واقعیت است. هر چند