خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل شخصیت قرآنی امام محمد باقر (علیه السلام)

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل شخصیت قرآنی امام محمد باقر (علیه السلام) :

امام محمد باقر(ع) پنجمین ستاره درخشان امامت در سوم صفر سال ۵۷ در خاندان علم و وحی ولادت یافت.

از القاب آن امام بزرگوار می توان به باقر العلوم (شکافنده علم) هادی، شاکر، امین و شبیه (شباهت به پیامبر) نام برد.[۱]

شیخ طوسی و شیخ صدوق در امالی خود روایت کرده اند: «حضرت رسول (ص) آن امام را باقر نامید و به جابر فرمود: ای جابر زمان یکی از اولاد مرا که از فرزندان حسین(ع) است درک خواهی کرد او هم نام من است و علم را با مهارت بسط می دهد و می شکافد. وقتی دیدی سلام مرا به او برسان».[۲]

جابر بن یزید جعفی درباره ایشان می فرماید: لأنّه بقر العلم، بقرای شقّه و اظهره اظهارا.[۳]

امام محمد باقر(ع) در زندگی سراسر نور و روشنی خود آینه تمام قد فضیلت ها و تقوی بود. ایشان در اجرای رسالت توحیدی و مقام امامت خویش همچون ائمه معصوم(ع) دیگر، قرآن مجسم بودند و در تمام برنامه های خویش چنان پیوندی عمیق با قرآن داشتند که کمتر روایتی را می توان از ایشان به دست آورد، که در آن اشاره یا تفسیری از قرآن نباشد.

پیش از آنکه به شخصیت والای قرآنی امام محمد باقر(ع) بپردازیم تعاریفی از واژه «شخصیت»را بیان می کنیم.

۱- واژه شخصیت به الگوی نسبتا پایدار و ثابت افکار و رفتار یک فرد اطلاق می شود.

۲- مجموعه نفسانیات هرکس شخصیت او را تشکیل می دهد.

۳- شخصیت افراد، در نتیجه ظهور و بروز صفت خاصی مشخص می شود.

ظهور شخصیت علمی، اخلاقی و اجتماعی امام محمد باقر (ع) را می توان همان پرورش در خاندان با اصالت وحی و امامت و پیوند عمیق و ناگسستنی با قرآن و همچنین نهایت بندگی و عبادت خدا دانست.

شخصیت قرآنی امام محمد باقر(ع) را می توان به سه بخش تقسیم کرد:

الف: شخصیت اخلاقی

امام محمد باقر(ع) علاوه بر مقام امامت، سرچشمه رحمت و احسان و فیض الهی بودند. در اخلاق و رفتار متواضع، در گفتار صادق، در دیدار با مردم بسیار گشارده رو بودند. «و عباد الرّحمن الّذین یمشون علی الأرض هونا و إذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما» (الفرقان، ۶۳ /۲۵)؛ و بندگان خدای رحمان آنان هستند که بر روی زمین به تواضع و فروتنی روند و هرگاه مردم جاهل به آنها خطاب و عتابی کنند با سلامت نفس پاسخ می دهند. ایشان همپای همه ارزش های اخلاقی و دینی خود در اوج بندگی و عبادت خداوند قرار داشتند، تا جایی که آثار سجده در پیشانی و بینی آن حضرت دیده می شد. همواره در ذکر و یاد خدا بود و از خوف خدا می گریست. «الّذین یبلّغون رسالات اللّه و یخشونه و لا یخشون أحدا إلاّ اللّه» (الاحزاب، ۳۹/۳۳)؛ این سنت خداست در حق آنان که تبلیغ رسالت خدا به خلق کنند و از خدا ترسند و از هیچ کس جز خدا نمی ترسند.

زندگی امام محمد باقر(ع)، یک زندگی همه بعدی و جامع بود، که هرگز پرداختن به یک برنامه او را از برنامه های دیگر بازنمی داشت، به عنوان نمونه در این جا به چند مورد اشاره می کنیم:

کار و تلاش در اوج زهد و تقوا

توجه به استغنای نفس و تلاش برای کسب معاش و تامین روزی حلال، از بهترین و ارزنده ترین ابعاد اخلاقی و اقتصادی امام محمد باقر(ع) به شمار می رود تا آنجا که در جواب محمد بن منکدر که از زهاد صوفی گرا بوده است و تصمیم دارد وی را به خاطر تلاش و کار زیاد موعظه کند، می فرماید: «به خدا سوگند اگر در چنین حالتی مرگ به سراغم آید، به حق در حالت اطاعت از خداوند به سراغم آمده است».[۴]

خداوند هم در قرآن کریم می فرماید: «فإذا قضیت الصلاه فانتشروا فی الأرض و ابتغوا من فضل اللّه» (الجمعه، ۱۰ /۶۲)؛ پس آنگاه که نماز پایان یابد، در زمین پراکنده شوید و از فضل الهی به چنگ آورید. وجه مناسبت این آیه با روایت مذکور این است که آیه شریفه تلاش و کوشش و پرداختن به کسب و کار را پس از ادای فریض جمعه روا و جایز شمرده است. بنابراین امام باقر(ع) هم به حکم این گونه آیات، پس از انجام واجبات، به کسب و کار برای بی نیازی از مردم می پردازد.

رسیدگی به حال محرومان جامعه

امام صادق(ع) می فرماید: پدرم با این که از نظر امکانات مالی، نسبت به سایر خویشاوندان، در سطح پایین تری قرار داشت، هرجمعه به نیازمندان انفاق می کرد و می فرمود: «انفاق در روز جمعه، دارای ارجی افزونتر است چنان که روز جمعه خود بر سایر روزها برتری دارد». خداوند در قرآن کریم آورده است: «إن تبدوا الصّدقات فنعمّا هی و إن تخفوها و تؤتوها الفقراء فهو خیر لّکم» (البقره، ۲۷۱/۲)؛ اگر به مستحقان آشکارا انفاق صدقات کنید، کاری نیکوست، لیکن اگر در پنهانی به فقیران کمک رسانید نیکوتر است.

صبر و شکیبایی

یکی دیگر از ویژگی های ارزشمند اخلاقی امام محمد باقر(ع) صبر و بردباری اوست. ایشان در برابر هتک حرمت ها و بی احترامی هایی که احیانا از جانب افراد نادان و کوته بین به ایشان نسبت داده می شد، حلم و بردباری عجیبی داشتند. همان طور که این تحمل فوق العاده و اعجاب انگیز نشانه یک شخصیت اصیل و ممتاز به شمار می رود، در مقابل، روحی آزار و اذیت افراد آزاردهنده و هم از یک فکر کوتاه و ناقص و همچنین شعله های برخاسته از آتش حسادت و کینه توزی به ساحت افراد پرنفوذ که از یک جایگاه و موقعیت ویژه ای برخوردار هستند، سرچشمه می گیرد.

ب: شخصیت علمی

از آن زمان که حکومت جابرانه و خودکامه مروانیان جانشین حکومت سست اندیش و نابخرد بنی امیه شد، به ترتیب ولید بن عبد الملک (۹۶ ق)، سلیمان (۹۹ ق)، عمر بن عبد العزیز (۱۰۱ ق) و یزید بن عبد الملک (۱۰۷ ق)، هشام بن عبد الملک (۱۲۵ ق) حکومت را در شهر مدینه الرسول به دست گرفتند. فضای جامعه اسلامی آن روز، رنگ تاریکی به خود گرفت. دریای متلاطم از حوادث بحران های فکری، و تندروی ها و کجروی ها به وجود آمد و مردم به تجمل پرستی و ثروت اندوزی روی آوردند. غناپردازی و آوازه خوانی رواج یافت و دنیاطلبی و دنیادوستی در میان مردم به اوج خود رسیده بود.

تحت چنین شرایطی امام محمد باقر(ع) که راهبری کشتی اسلامی را بر عهده داشتند، بر اساس مقتضیات زمان و شرایط خاص آن روز، متناسب با جبهه گیری دشمنان و در نظر گرفتن اصحاب و یاران مخلص، می بایست برای ایفای مسئولیت و رسیدن به هدف نهایی خویش برنام فکری فرهنگی خود را تنظیم می کردند.

زیرا که دیگر نه جای سکوت بود و نه جای کنار نشستن. نه جای صلح بود و نه زمان جنگیدن و فدا شدن. بنابراین شیوه جنبش اسلامی و سیاسی با مخالفان اسلامی و حاکمیت استبدادی آن روز که سعی در خاموش کردن اهل بیت(ع) داشت، باید شکل دیگری به خود می گرفت.

امام محمد باقر(ع) یک شخصیت برجست علمی به شمار می رفت و در آن زمان آشناترین فرد به تفسیر و رموز قرآن و آگاه ترین افراد بود. وی افقه و اعلم و شایسته ترین ترجمان وحی به شمار می رفت. بنابراین در ادامه راه پدر بزرگوارش امام سجاد(ع) که به تشکیل مدارس تفسیری و تربیت مبلغان دینی پرداختند، تأسیس یک مرکز علمی اسلامی را در دوران امامت خود بنیان نهادند که در زمان فرزند بزرگوارشان امام صادق(ع) نیز ادامه یافت و به اوج خود رسید.

به این ترتیب تشکیل این جلسات دینی، با هدف گسترش فرهنگ قرآنی و ترویج آن در میان مردم یک نوع مخالفت و جبهه گیری با دستگاه حاکم وقت به شمار می رفت. چرا که جایی برای مبارزه رودررو و علنی با شرایط حاکم آن زمان نبود.

امام باقر(ع) برای معرفی خود دربار شایستگی برای تفسیر قرآن می فرماید: «ما یستطیع احد ان یدعی ان عنده جمیع القرآن کلّه ظاهره و باطنه غیر الاوصیاء»[۵]؛ کسی به غیر از جانشینان پیامبر نمی تواند ادعا کند که تمام قرآن، ظاهر و باطنش نزد اوست.

و در جای دیگری می فرماید: «ان من علم اوتینا تفسیر القرآن و احکامه»[۶]؛ حقیقتا دانشی که به ما داده شده همان تفسیر قرآن و بیان احکام است.

مقام علمی و فقاهت امام(ع) چندان اطراف را تحت الشعاع قرار داده بود که به او لقب باقر العلوم داده بودند. به خاطر این موقعیت علمی همواره، در محضرش هواداران علم و دانش از بلاد اسلامی آن روز و شیعیان عراق حضور داشتند و آنچنان مفتون شخصیت علمی اش بودند که در برابرش با خضوع هرچه تمامتر، اجازه حضور می یافتند. به اعتراف تمام دانشمندان شیعی نخستین کسی که علم اصول را تأسیس و قواعد آن را تدوین و جمع آوری کرد، امام محمد باقر (ع) بودند. علم اصول به علم استنباط و استخراج احکام شرعی از ادلّه و براهین شرعی گفته می شود.

نمونه ای از تفسیر آیات قرآن

زراره بن أعین و محمد بن مسلم ثقفی که از بزرگ ترین راویان احادیث اهل بیت به شمار می روند، در روایتی می گویند: از امام باقر(ع) در مورد نماز مسافر سو