خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع)

فایل پاورپوینت فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع)؛ راهکاری شایسته برای ارائه‌های موفق

اگر به‌دنبال یک فایل ارائه‌ی آماده با کیفیت بالا و طراحی حرفه‌ای هستید، فایل فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع) انتخابی مناسب برای شماست. این مجموعه شامل ۱۱۴ اسلاید استاندارد و دقیق است که با هدف ارتقاء کیفیت ارائه‌های شما تهیه شده‌اند.

دلایل انتخاب فایل فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع):

• طراحی ساختارمند و چشم‌نواز: هر اسلاید با دقت بالا و توجه به اصول طراحی گرافیکی تهیه شده است تا محتوای شما به‌خوبی دیده و درک شود.
• آمادگی کامل برای ارائه: نیازی به ویرایش مجدد نیست؛ فایل فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع) آماده‌ی استفاده در کلاس، جلسه یا کنفرانس است.
• سازگاری کامل با پاورپوینت: نمایش صحیح اسلایدها در تمامی نسخه‌های PowerPoint بدون بهم‌ریختگی یا مشکل ظاهری تضمین شده است.

تولید شده با رویکرد حرفه‌ای:

تمامی بخش‌های فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع) با هدف ایجاد یک تجربه کاربری روان و بی‌نقص طراحی شده‌اند. جزئیات با دقت بالا تنظیم شده‌اند تا ارائه‌ای حرفه‌ای و تأثیرگذار داشته باشید.

توجه:

تنها نسخه رسمی فایل فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع) از کیفیت کامل برخوردار است. نسخه‌های غیرمجاز ممکن است شامل اشکالات طراحی باشند و توصیه نمی‌شود از آن‌ها استفاده شود.

با تهیه فایل فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع)، سطح ارائه‌های خود را ارتقاء دهید و مخاطبان خود را تحت تأثیر قرار دهید

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل روش شناسی مناظره های امام جواد(ع) :

مقدمه

مناظره دارای سابقه طولانی در جوامع انسانی، به ویژه در میان مسلمانان، و از شیوه های مهم و اثربخش در تبیین و نشر معارف اسلامی است. این مهم در قرآن کریم جایگاه ویژه ای دارد و یکی از راه های دعوت به حق معرفی و به آن توصیه شده است: «با حکمت و اندرز نیکو به سوی پروردگارت دعوت نما و با آنان به روشی که نیکوتر است استدلال و مناظره کن».[۱] مناظره در سیره نبوی و نزد امامان معصوم نیز اهمیتی ویژه داشته است و آن بزرگواران برای نشر فرهنگ و اندیش اصیل اسلامی و اثبات دیدگاه های خود، از مناظره در مسائل مختلف عقیدتی و کلامی، فقهی و جز آن، استفاده و استقبال میکردند و هر یک از امامان، با توجه به موقعیت زمانی و مکانی خویش، در این زمینه گام هایی برداشته و در برابر فرقه های مختلف با بهره گیری از شیوه های متناسب، سعی در تبیین صحیح معارف الهی و تفکیک سره از ناسره داشته است.

بحث و گفت وگو و مناظره میان گروه ها و فرقه های مختلف در دوره امام جواد(ع)،[۲] به دلیل فضای خاص سیاسی و مذهبی این دوره، در قیاس با دوران دیگر ائمه رونق خاصی دارد. قدرت گیری معتزله و اهتمامشان به مباحث عقلی و مناظره آنان با پیروان مذاهب اسلامی، به ویژه شیعیان، از یک سو و حمایت برخی از خلفای عباسی از این جریان و این گونه مجالس از سوی دیگر، بر رونق مجالس مناظره میافزود. از سوی دیگر کم سن و سال بودن امام نیز سبب شد تا بسیاری از مردم، و حتی برخی از شیعیان، دچار شک و تردید شوند و برای دست یابی به حقیقت و رفع تردیدها، پرسش هایی را از امام یا دیگران مطرح کنند. امام جواد(ع) نیز از فرصت پیش آمده برای زدودن تردیدها درباره امامت خویش و تبیین و اثبات عقاید صحیح بهره میبرد و با روش های متفاوت با جریان های مذکور مقابله میکرد. مهم ترین موضوعاتی را که در مناظره های امام جواد(ع) مطرح شده، میتوان مسائل فقهی، تفسیری، کلامی و مذهبی دانست، که به حسب موضوع مخاطبان و انگیزه های آنان هم متفاوت بود؛ برخی در پی یافتن حقیقت بودند و بعضی به دنبال اثبات باورهای خویش و عده ای هم، مانند خاندان عباسی، با انگیزه سیاسی و در اندیشه نشان دادن ناتوانی امام در برابر خلیفه بودند. بر همین اساس، شیعیان تشنه حقیقت، فقیهان اهل سنت، و رقیبان مذهبی و خاندان عباسی را میتوان از شرکت کنندگان در مجالس مناظره دانست.

منابع مختلف تفسیری، تاریخی، کلامی و مناقبی، مناظره ها و مذاکره های علمی امام جواد(ع) را گزارش کرده اند که از مهم ترین آن ها میتوان به تفسیر عیاشی، ارشاد شیخ مفید، دلائل الامام طبری، کشف الغم اربلی، مناقب ابن شهرآشوب، احتجاج طبرسی و الدر النظیم فی مناقب الائم اللهامیم از یوسف بن حاتم شامی اشاره کرد که از حیث اعتبار و استفاده یک سان نبوده و بررسی قوت و ضعف هر یک از این منابع و روایت آن ها در این مختصر نمیگنجد.

درباره پیشینه این تحقیق نیز باید گفت، اگرچه درباره امام جواد(ع) آثار متعددی وجود دارد، کتاب یا مقاله ای که به صورت روش شناسانه به مناظره های آن حضرت پرداخته باشد، در جست وجوهای نگارنده یافت نشد.

مفهوم شناسی

مناظره، از ماده نظر به معنای دیدن،[۳] و مراد از آن، بیان دو دیدگاه درباره یک چیز[۴] همراه تدبر و تأمل و دیدن آمیخته با تفکر برای کشف حقیقت و ماهیت یک امر است و در اصطلاح عبارت است از گفت وگو بین دو طرف به صورت رو در رو و به میان آوردن آنچه بدان معتقدند برای اثبات نظر خود درباره حکم یا نسبتی، برای روشن نمودن حقیقت.[۵]

روش شناسی؛ روش عبارت است از راهی که به منظور دست یابی به حقیقت باید پیمود و در عرف دانش، روش را مجموعه شیوه ها و تدابیری دانسته اند که برای شناخت حقیقت و برکناری از لغزش به کار برده میشود؛[۶] و روش شناسی به معنای مطالعه منظم و منطقی اصولی است که تفحص علمی را رهبری میکند و نیز به معنای به کارگیری مجموعه ای از قواعد و روش ها برای دست یابی به اهداف آمده است.[۷]

روش های مواجهه امام جواد(ع)

امام جواد(ع) در مناظرات خویش، ضمن احترام به مخالفان و توجه به فهم آنان، شیوه های مختلفی در مواجهه با آنان به کار گرفت. ایشان گاه با استدلال عقلی و گاه با دلایل نقلی و استناد به آیات قرآن و سیره نبوی و گاهی نیز با بهره گیری از اعتقادات مخالفان و برخی اوقات نیز با روش های ترکیبی به مناظره میپرداخت. در این نوشتار برآنیم تا اصول و روش های مناظرات امام جواد(ع) را بررسی و تبیین نماییم. از این رو مناظرات آن حضرت را از دو منظر رفتاری و استدلالی بررسی کرده، ذیل هر یک شاخص هایی را مطرح میکنیم.

الف. اصول رفتاری

مهم ترین نکات رفتاری که میتوان از مناظره های امام جواد(ع) برشمرد مخاطب شناسی، احترام به مخالفان و تحمل دیدگاه آنان است.

الف. ۱. مخاطب شناسی

یکی از نکات مهم در ارتباط و بحث و گفت وگو با دیگران که اهمیت به سزایی دارد و با توجه به جایگاهش میتوان از آن به عنوان یک اصل نام برد شناخت طرف گفت وگو و توجه به فهم و علایق و باورهای اوست. این نکته به اندازه ای مهم است که در قرآن و سیره نبوی هم مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. قرآن در این زمینه و لزوم حفظ هم سطحی با مخاطبان میفرماید: «ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا (حقایق را) برای آن ها آشکار سازد».[۸] پیامبر اکرم(ص) نیز به این نکته توجه داشت و بر اساس دانایی خود با مردم سخن نمیگفت بلکه بر اساس سطح فهم مردم با آنان سخن میگفت. ایشان در این باره میفرماید: «ما پیامبران مأمور شدیم تا با مردم بر اساس سطح فکر و عقل ایشان سخن بگوییم».[۹] این مهم، یعنی توجه به فهم مخاطبان، در مناظرات اهمیت مضاعف دارد.

امام جواد(ع) نیز این نکته را به عنوان یک اصل در مناظرات خود با گروه های مختلف رعایت میکرد و با هر شخصی بر اساس سطح فکری و توان عقلی او سخن میگفت؛ از این رو در مناظرات خویش گاهی از استدلال عقلی و گاه از روش نقلی و گاه نیز از باورهای طرف مقابل استفاده میکرد و گاه در مقابل یک نفر یا گروه و یا در یک بحث علمی از دو یا چند روش، به صورت ترکیبی، بهره میبرد چنانکه با تمسک به سخن پیامبر(ص) و استناد به آیات قرآن و استدلال عقلی، به یحیی بن اکثم (م ۲۴۲ه. ق)[۱۰] پاسخ داد.[۱۱]

الف. ۲. احترام به مخالفان

یکی از راه های موفقیت در مسائل مختلف، به ویژه مباحث علمی و خصوصا مناظره و گفت وگوهای دوجانبه، احترام به مخالفان و پذیرش آنان است. معصومان نیز بر اساس سفارش قرآن کریم درباره به کارگیری منطق و خرد در مناظرات، به شدت از برخورد تند و خشن، بیاحترامی و تحقیر دیگران حتی دشمنان، پرهیز میکردند؛ چنانکه امیرالمؤمنین علی هنگامی که متوجه شد برخی یارانش، شامیان را لعن میکنند آنان را از این کار بازداشت و فرمود: «من ناخرسندم از اینکه شما دشنام گو باشید».[۱۲] در این باره اعتراف ابن ابی العوجاء[۱۳] (م ۱۵۵ه.ق)، یکی از کسانی که با امام صادق(ع) مناظراتی داشت و بارها مغلوب ایشان شد، گواه این نکته است. او که به دلیل اظهار مطالب کفرآمیز، با پاسخ تند یکی از اصحاب امام مواجه شده بود، گفت:

اگر تو از یاران جعفر بن محمد هستی او هرگز با ما چنین سخن نمیگوید و مانند تو با ما مجادله نمیکند… او در پاسخ به ما تعدی نکرده است. او بردبار و باوقار و عاقل و استوار است… به سخنان ما گوش میدهد و به دلیل ما توجه میکند تا آنگاه که سخنان خود را به طور کامل میگوییم و گمان میکنیم که او را مغلوب کرده ایم، آنگاه او حجت ما را با دلیلی ساده و خطابی کوتاه باطل میکند.[۱۴]

امام جواد(ع) نیز در مناظرات خویش به این مهم توجه داشت و ضمن احترام به مخالفان، هیچ گونه توهین و یا حتی تندی به آنان را برنمیتافت و همواره میکوشید با استدلال و ارائه دلایل متقن پاسخ مخالفان را بدهد. ایشان در جلساتی که با فقها و متکلمان و دیگر دانشمندان داشت، با آنان در نهایت احترام رفتار میکرد و به هیچ یک از آنان و باورهایشان بیاحترامی نکرد، چنانکه در بحث از فضایل خلفای نخستین با آنکه مورد قبول ایشان نبود پیش از پاسخ گویی فرمود: «من منکر فضل آنان نیستم»[۱۵] و سپس روایاتی را که قبول نداشت با دلیل و به صورت مستند رد کرد.[۱۶] و یا آنکه پرسش های فقهی یحیی بن اکثم را با آرامش شنید و پاسخ داد[۱۷] و وقتی که مأمون خواست تا ایشان نیز مسأله ای از یحیی بپرسد با توجه به اینکه رسم بود در مجالس مناظره، طرفین گفت وگو پرسش هایی از یک دیگر بپرسند امام جواد(ع) با توجه به شکست یحیی در گفت وگوی قبلی، رعایت حالش را کرد و از او پرسید که سؤال بپرسم یا نه؛ و آنگاه با رضایت او، سؤال خود را مطرح کرد.[۱۸]

اخلاق حسنه و منش کریمانه امام جواد(ع) سبب شده بود تا ایشان در برابر همگان، حتی افرادی که به عنوان مخالف یا رقیب آن حضرت مطرح بودند، با احترام برخورد کند چنانکه در مقابل عمویش عبدالله بن موسی، که در پاسخ به پرسش های برخی افراد دچار اشتباه شده بود، با کمال احترام خطای او را گوشزد کرد و ضمن پرهیز دادن او از خطری که در کمینش وجود داشت، پاسخ صحیح را به حاضران داد.[۱۹]

الف. ۳. تحمل دیدگاه مخالفان

یکی از نکات مهم در برخورد با گروه های مختلف، به ویژه در برخورد با مخالفان و مناظره با آنان، توجه، شنیدن، تحمل و حتی احترام به دیدگاه آنان است. علاوه بر این، سعه صدر و قدرت تحمل نظرات مخالفان از شاخص های علمی و مدیریتی در مناظرات است و امکان موفقیت افراد را افزایش میدهد؛ بدین معنا که اگر فردی در مناظره، با نظر مخالفی مواجه شد نه تنها نباید با آن مخالفت کند، بلکه باید حق آزادی فکر و بیان را برای دیگران محترم شمرده، آن را گامی مثبت برای ایجاد ارتباط سالم و پاسخ گویی مناسب و ثمربخش بداند. از طرف دیگر، توهین و بیاحترامی به طرف مقابل، راه را بر مناظره و مباحثه علمی بسته، سبب تشدید اختلافات و نزاع های فرقه ای میشود.

موضع گیری تند در برابر افراد، مواجهه با شخصیت و حقیقت آنان است و واکنش آنان را در پی خواهد داشت و از آنجا که گاه برخی رفتارهای آدمی برخاسته از احساساتی است که ممکن است با خرد فاصله داشته باشد، برای دوری از چنین شرایطی، همراهی و همگامی با افراد، یکی از بهترین روش ها در گفت وگو و مناظره با آن هاست. از این طریق انسان به مخاطب خود مینمایاند که انگیزه او نه برتریجویی بلکه نمایاندن حقیقت است. اهمیت این نکته زمانی بیشتر معلوم میشود که طرف مقابل از موضع برتری برخوردار باشد یا خود را برتر بداند.

امام جواد(ع) در مناظراتی که با افراد و گروه های مختلف داشت، علیرغم مطرح شدن مسائلی که مخالف دیدگاه آن حضرت بود، همواره به این مهم توجه میکرد و سخن مخالفان را با آرامش میشنید و آن گاه لب به پاسخ میگشود؛ چنانکه در گفت وگوی ابن اکثم با ایشان، علیرغم نادرست بودن سخنان ابن اکثم، به ویژه مطالبی که در فضیلت خلفا مطرح کرد، نه تنها از همان آغاز با عقاید نادرست ابن اکثم مخالفت نکرد بلکه پس از شنیدن سخنان او، به صورت منطقی و با دلایل عقلی و نقلی و حتی با استفاده از اعتقادات او، پاسخ مناسب را به ادعاهای وی داد.[۲۰] همچنین در ماجرای بیان حکم سارق نیز، میتوان احترام امام به مخالفان را مشاهده کرد؛ به گونه ای که علیرغم قبول نداشتن دیدگاه فقیهان دربار عباسی، تا زمانی که از ایشان تقاضا نکردند، دیدگاه خود را بیان نفرمود.[۲۱]

ب. روش های استدلالی

امام جواد(ع) در مناظرات خود تلاش میکرد با استدلال های مناسب و به روش عقلی و نقلی و گاه به شیوه ترکیبی، پاسخ گوی مخاطبان باشد. در برخی موارد هم از باورهای آنان برای پاسخ به پرسش هایشان استفاده میکرد. گاه نیز به تبیین فروض مختلف یک مسأله پرداخته، وسعت دانش خود را به دیگران مینمایاند.

ب. ۱. استدلال عقلی

عقل و استدلال های عقلی در اسلام جایگاه ویژه ای دارد و حتی یکی از منابع احکام فقهی به شمار میرود. این مهم در سیره معصومان، به ویژه در مناظرات، اهمیت فراوانی داشت و امام جواد(ع) نیز اهتمام ویژه ای به استفاده از دلایل عقلی در گفت وگوهای خود داشت و گاه در کنار استفاده از آیات قرآن و سیره و سخن پیامبر(ص)، از استدلال های عقلی استفاده میکرد؛ چنانکه در پاسخ برخی از پرسش های یحیی بن اکثم بدین روش عمل کرد. یحیی که در مناظره خود با امام جواد(ع)، با پاسخ های دقیق آن حضرت مواجه شده بود، تلاش میکرد با طرح سؤالاتی چالشی، امام را در تنگنا قرار دهد. او از آن حضرت درباره روایتی پرسید که بر اساس آن، خداوند به واسطه جبرئیل و پیامبر(ص)، رضایت خود را از خلیفه اول اعلام میکند و از رسول خدا میخواهد تا از ابوبکر بپرسد که آیا او نیز از خداوند راضی است؟ امام جواد(ع) با استناد به سخن خداوند که میفرماید: «ما از رگ گردن به انسان نزدیک تریم»،[۲۲] این ادعای یحیی را رد کرد و فرمود: «از نظر عقلی محال است خدایی که از رگ گردن به انسان نزدیک تر است از رضایت ابوبکر آگاه نباشد».[۲۳]

یحیی باز نظر امام را درباره روایتی پرسید که ابوبکر و عمر را در زمین، مانند جبرئیل و میکائیل در آسمان معرفی میکند. امام در پاسخ او، بدون موضع گیری تند، به سابقه آن دو نفر پیش از ظهور اسلام اشاره کرد و فرمود:

جبرئیل و میکائیل دو فرشته مقرب درگاه خداوند هستند و گناهی از آنان سر نزده و لحظه ای از اطاعت خدا خارج نشده اند، ولی ابوبکر و عمر هرچند پس از ظهور اسلام مسلمان شدند، اما بیشتر دوران زندگیشان را در شرک و بت پرستی گذراندند، بنابراین تشبیه آنان به جبرئیل و میکائیل از جانب خداوند محال است.[۲۴]

یحیی که در پی یافتن راهی برای محکوم کردن امام بود و از این تلاش خود طرفی نبسته بود، به روایت های جعلی دیگری متوسل شد؛ از جمله روایتی که عمر بن خطاب را چراغ اهل بهشت معرفی کرده است. حضرت این روایت را نیز با دلیل عقلی رد کرد و فرمود: «این نیز محال است؛ زیرا در بهشت، فرشتگان مقرب خدا، آدم، محمد و همه انبیا و فرستادگان خدا حضور دارند، چگونه بهشت با نور این ها روشن نمیشود تا نیازمند عمر باشد و با نور او روشن شود؟!».[۲۵]

ب. ۲. روش نقلی

یکی از ویژگیهای مهم مناظرات امام جواد(ع)، به کارگیری روش نقلی و استناد و استدلال به آیات قرآن و سیره و سخن پیامبر(ص) بود.

ب. ۲. ۱. استناد به قرآن

آیات قرآن، به دلیل قطعیت آن، جایگاه ویژه ای در میان مسلمانان دارد و امامان معصوم در مسائل مختلف بدان استناد میکردند و آن را به عنوان یک اصل مهم و اساسی در زندگی، به ویژه در ارتباط با دیگران، به کار میگرفتند و مخالفت با آن را برنمیتافتند؛ چنانکه در پاسخ آن حضرت، به پرسش عده ای درباره طلاق، دیده میشود.

فردی که پاسخ درخوری از عبدالله بن موسی، برادر امام رضا، نشنیده بود از امام جواد(ع) پرسید حکم کسی که به زن خود بگوید: تو به عدد ستارگان آسمان طلاق داده شدی، چیست؟ امام او را به کتاب خدا ارجاع داد که با صراحت طلاقی را که رجوع و بازگشت دارد دو مرتبه معرفی میکند و میفرماید: «طلاق دو مرتبه است».[۲۶] آن فرد که پاسخ متفاوتی از عموی امام شنیده بود، عرض کرد عموی تو، عبدالله بن موسی، برای ما فتوا داد که آن زن با این جمله طلاق داده میشود. امام جواد(ع) خطاب به عموی خود فرمود: «از خدا بترس و با بودن امامی که از تو عالم تر است، فتوا مده!».[۲۷]

یکی دیگر از استنادات قرآنی امام جواد(ع) را میتوان در گفت وگوی او با یکی از بستگان خویش به نام ابوهاشم جعفری، از نوادگان جعفر بن ابیطالب، مشاهده کرد که درباره «احد» در آیه شریفه «قل هو الله احد» پرسید و امام با استناد به آیه ۶۱ سوره عنکبوت: «و هرگاه از آنان بپرسی چه کسی آسمان ها و زمین را آفریده و خورشید و ماه را مسخرگردانیده میگویند الله»[۲۸] پاسخ وی را داد و آن را به معنای اتفاق همگان بر یکتایی خداوند تفسیر و تبیین کرد.[۲۹]

یکی از مهم ترین استنادات قرآنی امام جواد(ع) را باید در سخنان آن حضرت برای اثبات امامت خود جستجو کرد. با توجه به مشکلات جامعه شیعه، و به ویژه شبهه ای که به علت سن و سال کم امام برای عده ای از شیعیان پیش آمده بود، اثبات جایگاه و امامت امام جواد(ع) بر اساس اصول پذیرفته شده شیعیان اهمیت بسیاری داشت و هیچ منبعی مانند قرآن نمیتوانست تردیدهای آنان را بزداید و اعتماد آنان را به امام جلب نماید. از این رو امام جواد(ع) با بردباری به سخنان اشخاص مردد پاسخ میگفت و با استناد به آیات قرآن درباره بعثت برخی پیامبران در کودکی، از جمله آنجا که با صراحت از نبوت حضرت یحیی در کودکی یاد میکند و میفرماید: «ای یحیی فرمان خدا را به قوت بگیر و ما فرمان نبوت را در کودکی به او دادیم»[۳۰] آنان را مجاب میکرد[۳۱] که خداوند متعال آن پیامبران را در سنین کودکی به نبوت برگزید و بار مسؤولیت هدایت جامعه را بر دوششان نهاد.

شاخص ترین استنادات قرآنی امام جواد(ع) را میتوان در مناظره ها، به ویژه در جریان مناظره با یحیی بن اکثم دید. یحیی که مأموریت داشت با طرح پرسش های مشکل و یا فرقه ای و حساس امام را در تنگنا قرار دهد و از آن به سود خود یا جریان فکری وابسته به خویش بهره برداری کند، خواستار دیدگاه امام جواد(ع) درباره روایتی منسوب به رسول خدا شد که از قول آن حضرت چنین نقل شده است که اگر من به پیغمبری برگزیده نمیشدم، هر آینه عمر به رسالت برانگیخته میشد. امام برای رد این روایت فرمود:

در این باره کتاب خدا صادق تر است که میفرماید:»و (یاد آر) آن گاه که ما از پیغمبران عهد و میثاق گرفتیم و هم از تو و از نوح و ابراهیم و موسی و عیسی بن مریم از همه پیمان