خرید و دانلود فایل پاورپوینت کامل امام خمینی (ره) و آداب تلاوت قرآن کریم

بخشی از متن فایل پاورپوینت کامل امام خمینی (ره) و آداب تلاوت قرآن کریم :

در قرائت قرآن کریم مطلوب آن است که در قلب، صورت باطنی آن نقش بندد و اوامر و نواهی آن تاثیر کند و دعوت های آن جای گزین شود و از نظر عرفا این غایت حاصل نمی شود، مگر آن که آداب تلاوت لحاظ شود و توسط قاری رعایت گردد. مقصود از آداب، آن نیست که پیش قاریان متداول شده است؛ به طوری که همّ و غمّ قاری فقط به مخارج الفاظ و ادای حروف و رعایت تجوید معطوف شود، تاحدی که به غفلت از معنی و تفکر در آن بینجامد. این یکی از کیدهای شیطان است که انسان متعبد را تا آخر عمر به الفاظ قرآن سرگرم می کند و از سّر نزول قرآن و از حقیقت معارف والای آن به کلی غافل می کند. تازه بعد از سال قرائت، معلوم می شود که از شدت تغلیظ و تشدید در آن، از صورت کلام به کلی خارج شده و صورت غریبی پیدا کرده است، بلکه مقصود آدابی است که در شریعت مقدسه منظور شده است که عمد آن ها تفکر و تدبر و اعتبار به آیات آن است.

۱. صلوات

صلوات، نشان محبت، مودت و وفاداری به خاندان پیامبر گرامی اسلام است که قرآن آن را اجر رسالت پیامبر دانسته است. صلوات صیقل دهند روح زنگار گرفته است[۱] و نفاق را ازبین می برد.[۲] صلوات عاملی برای محو گناهان[۳]، وسیله ای برای گشایش درهای آسمان[۴]، سبب استغفار و دعای فرشتگان در حق انسان[۵]، و وسیله ای برای تقرب به پیامبر در قیامت و دریافت شفاعت اوست.[۶] خوش عاقبت کسی است که آخرین کلامش در دنیا صلوات باشد.[۷]

یا اهل بیت رسول الله حبکم

فرضٌ من الله فی القرآن انزله

کفاکم من عظیم القدر اَنکم

من لم یصَلِّ فلا صلوه له

امام خمینی (قدس سّره) در این باره می فرمایند: «از آداب مهم تلاوت قرآن، معرفت حرمت رسول اکرم(ص) است که بند مومن باید به قلب بفهماند که اگر وجود نازنین آن سرور نبود، کسی را راه به عبودیت حق و وصول به مقام قرب و معراج معرفت نبود. پس باید توجه داشت که رفیق و مصاحب راه معرفت، حضرت ختمی مرتبت(ص) و معصومین از ائمه اطهار(ع) هستند و آن ها ولی نعمتان و ابزار نزول برکات حق و وسایل وصول هستند.»[۸]

. استعاذه[۹]

امام(ره) یکی از آداب قرائت قرآن را استعاذه به خداوند از شیطان رجیم بیان می کنند. یعنی قاری قرآن باید ابتدا از شیطان رجیم به خدا پناه ببرد، چراکه شیطان در قرآن قسم یاد کرده است که: بر سر راه فرزندان آدم قرار می گیرم و آن ها را از صراط مستقیم که همان مسیر کمال، هدایت و انسانیت است، دور می کنم. قاری قرآن باید برای بهره مندی از قرآن با تمام وجود از شیطان که قاطع طریق انسان هاست، به خدای رحمان پناه ببرد و با گفتن «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»، ظاهراً و باطناً از شیطان دوری کند و به الله پناه ببرد. الله محل امن چنین قاری قرآنی باید باشد.

امام (ره) می فرمایند: «خود این استعاذه، یعنی پناه بردن به خدا، آدابی دارد.»

الف) اخلاص

یکی از آداب استعاذه، اخلاص است. وقتی قلب انسان خالص و فقط متوجه کمال مطلق شد، آن وقت انوار جمال الهی که خداوند در طینت آدم به ودیعه نهاده است، در آین قلبش ظهور می کند. سپس این خلوص از باطن به ظاهر اعمال او سرایت می کند. درنتیجه، چنین انسان خالصی خودش را در حصن خداوند قرار می دهد و تحت تربیت حضرت حق قرار می گیرد و از ولایت و سرپرستی شیطان مصون می شود. قاری خودش را از شیطان و جنودش دور می کند و تحت تصرف الله قرار می گیرد و از مکر و حیله شیطان رها می شود. باید توجه داشت که وقتی می گوییم: «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»، این محتوا در قلبمان خطور می کند.

ب) رسیدن به توحید افعالی

انسان مؤدب به آداب قرائت قرآن، باید قلب خود را متذکر این حقیقت بکند که مالک حقیقی خداوند است. نتیجه این تذکر آن می شود که چشم طمع از سایر موجودات می بندد و فقط خدا را قدرت مطلق می داند. «لامؤثر فی الوجود الّا الله» را باور می کند و فقط خدا را در وجود و هستی مؤثر می بیند. خان قلب خودش را به صاحب خانه وامی گذارد و تمام امور را تحت قدرت خداوند می بیند. به این ترتیب، جایی برای وسوسه شیطان و فریب کاری اش باقی نمی ماند.

ج) ایمان

خداوند می فرماید: «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور» [بقره /]. یعنی سرپرستی و ولایت این گونه افراد را که اهل ایمان اند و برتر از عالمان اند، خدا خود برعهده می گیرد. در نتیجه این افراد را از گزند و فتنه شیطان دور نگه می دارد و از هم مراتب ظلمت که غفلت و جهالت از مصادیق آن است، رهایشان می کند. آن ها را از ظلمت معصیت، سرکشی، عصیان، خودبینی، خودپسندی و خودمحوری و بالاخره از هم رذایل اخلاقی به سوی نور، سعادت، بندگی، ایمان، خدابینی و خدامحوری می کشاند. وقتی که چنین انسانی به این مقام راه یافت، آن وقت به مقام «توکل» که یکی از شاخه های «ایمان» است، دست پیدا می کند. هم امور را به خداوند قادر متعال می سپارد و حالت انقطاع از خلق برایش حاصل می شود. در این صورت، استعاذ او حقیقت پیدا می کند و از شر شیطان و جنودش به سوی خداوند و قدرت مطلق پناه می برد و با تمام وجود می گوید: «اعوذبالله من الشیطان الرجیم».

نتیجه آن که اخلاص در تمام مراتبش، چه در مراتب عمل و چه در مراتب بالاتر، و درک توحید فعلی – با مراتبش- کسب ایمان – با مراتبش- و رسیدن به مقام توکل، همه از آداب استعاذه است.

هم چنین، امام راحل(ره) برای استعاذه مفید چهار رکن را ذکر می کنند که عبارت اند از:

الف) مستعیذ (پناه برنده)

مستعیذ کیست؟ انسان زاهد، ابعاد و ساحات متفاوتی دارد. کدام ساحت انسان مستعیذ است؟ امام می فرمایند: «حقیقت انسان و جوهر انسان باید مستعیذ باشد.» در اربعین حدیث ایشان آمده است که: «انسان با عزم، جوهره انسانیتش شکوفا می شود. پس ما به صرف به دنیا آمدن و این رشد ظاهری، انسان- به تعبیر قرآن- نیستیم. اگر آن جوهره و حقیقت انسانی بیدار و متحقق شود، آن وقت مستعیذ می تواند پناه ببرد از شیطان به خدای بزرگ. به این ترتیب، تا وقتی که انسان گرفتار طبیعت و نفس است و به سیر و سلوک نپرداخته، نمی تواند مستعیذ باشد.»

ب) مستعاذمنه

ما باید از شر چه کسی پناه ببریم؟ امام می فرمایند: «این از شیطان است که به وسیل گشودن دام های رنگارنگ بر سر راه انسان، او را از مسیر هدایت بازمی دارد و مانع طریق انسان می شود.»

ج) مستعاذ به

باید به چه کسی پناه ببریم؟ وقتی دشمن را شناختیم و نسبت به خود هم شناخت پیدا کردیم، می گوییم «اعوذبالله»، زیرا «الله» ملجأ و پناهگاه سالکان است. چون این اسم جامع جمیع اسمای خداوند است و قاری قرآن در قلعه و دژ محکم الله خودش را از شر شیطان دور می کند.

د) مستعاذ له

غایت و هدف این استعاذه چیست؟ اصل این استعاذه برای انسان پناه برنده مطلوب به ذات است. یعنی این مطلوب از سنخ کمالات و سعادت است. وقتی قاری به خدا از شر شیطان پناه برد، و استعاذ واقعی برایش محقق شد، کمالاتی نظیر سعادت های طبیعی، خرق عادات و کرامات، و… حاصل می شوند و غایت حقیقی وصول به مبدا مطلق، جمال و کمال مطلق و آینه خداشدن است.

در نتیجه، استعاذه حقیقی، جستن بالاترین، مهم ترین و پربارترین ادب باطنی تلاوت قرآن کریم است که نیل به آن می تواند بقیه آداب را با سرعت بیشتری محقق سازد و رعایت آن ها برای قاری حقیقی قرآن، راحت تر و سهل الوصول تر باشد.

از این دشمن مشو غافل که ناگاه

کمین بگشوده آید بر سر راه

به دامش افتی و بدنام گردی

چه بدنامی که دشمن کام گردی

۳. بسمله

یعنی آغاز کلام الهی با لفظ مقدس «بسم الله الرحمن الرحیم». مردم معمولاً هنگامی که می خواهند کاری را شروع کنند، آن را به نام شخصیت برجسته ای افتتاح می کنند. به این منظور که آن کار به وسیل این عمل، فرخنده و میمون شود، یا برای این که یادبودی از آن شخصیت بزرگ باشد.

خداوند متعال نیز کلام بزرگ خود را به این روش آغاز کرده و آن را به نام نامی خود افتتاح فرموده است، تا معنای کلماتش به آن نام مربوط و نشانه ای از آن داشته باشد. ضمناً، سرمشقی برای بندگان باشد تا کردار و گفتار خود را به نام مقدسش شروع کنند و اعمال آن ها نشانه ای از حق و هم برای او بوده باشد و به این وسیله، فنا و نقصان به آن راه نیابد. زیرا به نام خداوندی آغاز شده است که زوال و نیستی به دامان کبریای او دراز نمی شود.[۱۰]

هدف اصلی قرآن کریم، هدایت و سوق بشر به سعادت است. روی همین اصل، تمام سوره های قرآن به جزء توبه که آن هم دلیل خاص خود را دارد با بسم الله آغاز می شوند تا از آغاز تا انجام، با موفقیت و پیروزی و بدون شکست انجام شود.[۱۱]

حضرت امام (ره ) در آثار خویش در مورد کلمه طیب بسم الله این گونه بیان داشته اند: «بسم الله در هر سوره غیر از بسم الله در سوره دیگر است.»[۱۲] که در هر سوره متعلق به خود آن سوره است. مثلاً بسم الله سور مبارکه «حمد» متعلق به حمد است، زیرا هر قول و عملی که از انسان صادر می شود، به قیمومیت اسم الهی است.

در کتاب «شرح دعای سحر» امام که در اوج قله های رفیع عرفان است، به مطلب بسیار عرفانی و ملکوتی برمی خوریم. ایشان درمورد حقیقت بسم الله بر استاد عرفان خود، حاج میرزا جواد ملکی تبریزی ایراد می گیرند و این مصداق همان آی شریف «السابقون السابقون…» است که امام بر استادان خویش نیز پیشی گرفته اند. حاج میرزا جواد تبریزی، در کتاب «اسرارالصلوه» خویش عنوان می دارند: «بسم الله یک آیه است که در اول هر سوره نازل شده و با نزولش در هر سوره، حقیقتش اختلاف پیدا نمی کند و بسم الله سور حمد مثلاً همان بسم الله سور اخلاص است و تنها از آن جهت که چند مرتبه نازل شده، لازم نمی آید که در خواندنش بسم الله همان سوره را که می خواهی بخوانی، قصد کنی.»

حضرت امام(ره) دراین باره می فرمایند: «این سخن از آن بزرگوار غریب است. زیرا حقیقت بسم الله در آغاز سوره ها با هم اختلاف دارند، بلکه بسم الله گفتن بر حسب اختلاف اشخاص مختلف است و بلکه گفتن بسم الله از شخص واحد به حسب اختلاف حالات و مقاماتش مختلف است و در هر مقامی، گفتن بسم الله حقیقتی مخصوص به آن مقام دارد.»[۱۳]

آیت الله حسن زاده آملی در کتاب ولایت تکوینی خویش در مورد بسم الله می گوید: «بسم الله عارف به منزل کن الله (جل جلاله ) است و باید از بسم الله به روی انسان دری گشوده شود.»[۱۴]

۴- فهم عظمت، بزرگی، جلالت و کبریای قرآن کریم

یکی از آداب مهم قرائت کتاب الهی که عرفا و